آیازندگی باافراد پارانوئیدی محکوم به شکست است؟؟

افراد زیادی هستند که به رفتار همسر خود با شک و ظن می پردازند برخی از آن‌ها به طور کلی فردی شکاک به شمار می‌روند که بدون دلیل قاطع به حرف‌ها یا رفتار همسرشان شک می‌کنند. اگر همسر این دسته از افرادید، مطالعهٔ مطلبی که در ادامه آمده برایتان مفید است.داشتن همسر شکاک آتشی بر رابطه زناشویی و زندگی مشترک می گذارد اگر مشکلات شکاک بودن حاد باشد بهتر است حتما به یک روانپزشک مراجعه کرد اما راهکارهایی هم وجود دارد که مشکلات پارانوئید را کمی التیام می بخشد اگر همسر شکاکی دارید باید با صبور و حوصله رفتار کنید خشم و دعوا بر شکاک بودن همسر دامن میزد در این مطلب از پرشین وی راهکارهای مفید برای مقابله با مشکلات پارانوئید همسر خواهیم پرداخت

مشکلات پارانوئید همسر

مهم ترین اقدام درمانی برای افراد با اختلال پارانویید دارو درمانی است. اما به مرور می توانید برای تاثیر گذاری بیشتر داروها با یک روان شناس بالینی هم در ارتباط قرار بگیرید تا راهکارهای رفتاری و درمانی را هم به ایشان ارائه دهند. اما در نظر داشته باشید همین که همسر شما بیماری را پذیرفته و به روان پزشک مراجعه نموده است جای شکر دارد چرا که اغلب این بیماران به بیماری خود اذعان نداشته آن را نمی پذیرند لذا برای درمان آنها هم کاری نمی توان کرد.به هر حال روش صحیح رفتاری با چنین افرادی با توجه به مقدمه ذیل توضیح داده می شود شما باید بدانید شخص پارانویا ریشه مشکلش کاملا در درون خودش هست. و گاهی ممکن است خود فرد در تنهایی به این نتیجه برسد که مشکل از خودش هست. لذا فرد اضطراب و نگرانی در درون خود دارد.و ترس از دست دادن او را آزاد می دهد. باید توجه داشت عامل اصلی شما نیستید. در واقع اینطور نیست که صرفا عدم اعتماد به شما منجر به این مشکل شده است. در بدترین حالت ممکن است بعضی رفتارهای ابهام آمیز شما محرک رفتار ایشون بشود و این مسئله را شدت ببخشد.

مشکلات پارانوئید همسر

شک و تردید یک صدای مبهم و آزاردهنده از انتهای ذهن ماست

با این مقدمه که متوجه شدیم مسئله در شما نیست و ریشه اش در فرد پارانویا هست، پس شما صرفا با کاهش محرک ها و ابهامات در رفتارتان می توانید تا اندازه زیادی از برانگیختگی او جلوگیری کنید.

نباید رفتار دو پهلو از خود نشان دهید. و پیشاپیش آنچه او را تحریک می کند شناسایی کنید و حتی توضیح دهید. گاهی بهتر است حتی شما در بعضی مسائل پیش دستی کنید.مثلا بگویید فلان پارک نمی آیید آنجا از نظر مفاسد مناسب نیست و بهتر می دانید در منزل بمانید.یا اگر حساسیت او روی تماس های تلفنی شماست، وقتی کسی به گوشی تان زنگ می زند سریعا در مورد آن توضیح دهید.به هر حال فراموش نکنید. این بخشی هست که مربوط به شماست.

بدون همراهی او و خواست او این مسئله درمان نمی شود. او هم باید تکالیفی را عهده دار شود و مقاومت ها را کاهش دهد.

با شخص پارانوئید نمی توان از راه استدلال برای اشتباه بودن باور خود وارد بحث شد. چرا که اولا چنین استدلال هایی را نمی پذیرد؛ ثانیا با هر استدلالی، شواهد جدیدی را به مجموعه شواهد خود اضافه و آن‌ها را کامل تر می کند. ثالثا با پافشاری در مورد بی گناهی همسر، ممکن است پیش فرض جدیدی به پیش فرض های وی اضافه شود. در این صورت وی احتمال وجود رابطه بین همسرش و کسی که از او دفاع می کند را در ذهن خود شکل می دهد.

توصیه های مشکلات پارانوئید همسر

۱ – از مجادله با این اشخاص پرهیز کنیم و سعی در تغییر افکار آنان نداشته باشیم.۲ – سعی در مقابله به مثل با آنان نداشته باشیم.۳ – در زمینه هایی که او حساسیت دارد، رفتاری حساسیت برانگیز نداشته باشیم. البته اجتناب افراطی از مواردی که او حساسیت دارد نیز گاه به عنوان دلیلی بر تایید پیش فرض های او به شمار می آید.۴ – رابطه خود را در دیگر زمینه ها با بیمار تقویت و سعی کنیم رضایت خاطر او در آن زمینه ها را فراهم کنیم.

مثلا در گفت وگوهای معمولی و در موضوعات عادی سعی کنیم رابطه خوبی با او برقرار و رضایت خاطر او را فراهم کنیم یا در مورد تصمیماتی که ربطی به سوء ظن او ندارد، با او هم اندیشی و هم فکری داشته باشیم.۵ – بهتر است برای جلوگیری از لوس شدن یا طلبکار بار آمدن بیمار، گاهی که از او ناراحت هستیم؛ با توجه به مواردی که در بند چهار درباره آن صحبت کردیم، او را با محرومیت مواجه کنیم.به هر حال این اقدامات در اصل درمان کننده این بیماری نیست. به ویژه اگر با شخصیت پارانوئید مواجه باشیم؛ اما این گونه اقدامات تا حدی می تواند از تحریک بیشتر بیمار جلوگیری کند.

بیشتر بدانید راههای مقابله با همسر شکاک

شک، در لغت به معنای احساس عدم قطعیت و یا فقدان عقیده محکم، تعریف می‌شود. شک و تردید، شبیه به قدم زدن و گام برداشتن در تاریکی است، زمانیکه شما نمی‌توانید جلوی پای خود را ببینید، اطمینان ندارید که گام بعدی که برمی دارید درست است یا خیر؟ و در اینجاست که تردید‌ها شکل می‌گیرد.

لجبازی نکنید

اگر می‌دانید پای تلفن بی‌صبر می‌شود تا آنجا که می‌توانید سریع پاسخگویش باشید. دانستن این موضوع که می‌توانید به همسر خود اعتماد کنید، حس امنیت فوق العاده‌ای به شما خواهد داد، چرا که او در همه حال با شما صادق است. از طرف دیگر چنانچه در ترس دائمی از دروغ گفتن همسرتان زندگی کنید، هرگز نخواهید توانست که در زندگی خود بیاسایید.

آیا به همسرتان شک دارید؟

خیانت در ازدواج ابن روز‌ها بسیار زیاد است اما به این معنی نیست که هر زن یا مردی به همسرش خیانت خواهد کرد. این مساله بسیار حساس است و باید با دقت مورد بررسی قرار بگیرد. فقط به این دلیل که همسرتان شب‌ها دیر به خانه می‌آید و یا زیاد بیرون می‌رود ثابت نمی‌کند که او خائن است.

پس تا وقتی همه چیز برایتان ثابت نشده است نتیجه دلخواه‌تان را نگیرید. بنشینید و درست فکر کنید. چه چیزی باعث شده فکر کنید همسرتان خیانت می‌کند؟ همسرتان دیر به خانه می‌آید؟ آیا این دیر آمدن نمی‌تواند به دلایل و انگیزه‌های مثبت دیگری باشد؟ اگر همه جوانب را درست بررسی کنید شاید به این نتیجه برسید که او در رفتارش هیچ خطایی نکرده است. اما اگر بازهم متقاعد نشدید باید به دنبال شواهد بیشتری باشید تا سوء ظنتان را اثبات کنید.

مشکلات پارانوئید همسر

خیانت در ازدواج ابن روز‌ها بسیار زیاد است اما به این معنی نیست که هر زن یا مردی به همسرش خیانت خواهد کرداگر همسرتان با یک زن حرف می‌زند به این معنی نیست که آن زن در زندگی شما وارد شده است. شاید او همکار همسرتان باشد و برای یک مورد کاری به او زنگ زده باشد. معمولاً کسی که شکاک است از همین مثال ساده یک بلوا درست می‌کند.حتی اگر شاهد مکالمه کاری آن‌ها باشد همسرش را تهدید می‌کند که اصلاً چه لزومی دارد آن زن شماره تو را داشته باشد و یا مشکلش را با تو مطرح کند. برای هر رفتار به نظر مشکوکی ممکن است دلایل غیر مشکوک زیادی وجود داشته باشد. ذهنتان را باز بگذارید و هرجا که سوء تفاهمی برایتان پیش آمد به راحتی از همسرتان توضیح بخواهید.اشتباه است که درباره سوء ظ‌‌نهایتان با دیگران صحبت کنید. این موضوع را برای خودتان نگه دارید. مشکلات زناشویی باید بین خودتان باقی بمانند و نفر سوم تا آنجا که ممکن است باید از این مشکلات و اختلافات بی‌خبر باشد. گر شما نیاز به مشورت دارید باید از یک فرد مطمئن و یک متخصص کمک بگیرید.اگر از یک مشاور خانواده کمک گرفتید و او در رفتار همسرتان هیچ نوع نشانه‌ای از خیانت پیدا نکرد باید این مساله را یک مشکل ذهنی در خودتان ببینید و برای درمان از روان‌شناس و رفتاردرمانگر کمک بگیرید.شکاکیت ویرانگر رابطه عاطفی و جنسی شما است و شما را به پایان رابطه نزدیک می‌کند. اگر درمان نشود نتیجه‌ای جز طلاق ندارد. احساس ناامنی اگر از بین نرود ممکن است درفرد وسوسه خودکشی را تشدید کند. پس اگر شما یا همسرتان دچار این بیماری هستید پیش از اینکه دیر شود باید به دنبال درمان باشید.

فیلم: چگونه باافراد بدبین (پارانوئید )رفتار کنیم

چگونه باافراد اختلال پارانوئید ارتباط برقرار کنیم

پارانویا همان بیماری‌ای است که خیلی‌ها از آن با نام بدبینی و سوءظن یاد می‌کنند که یک تفکر غلط است که در ذهن بسیاری از افراد جاافتاده. اگرچه بدبینی و سوءظن جزو علائم این بیماری است، ولی این همه ماجرا نیست.پارانویا همان بیماری ای است که خیلی ها از آن با نام بدبینی و سوءظن یاد می کنند که یک تفکر غلط است که در ذهن بسیاری از افراد جاافتاده. اگرچه بدبینی و سوءظن جزو علائم این بیماری است ولی این همه ماجرا نیست. این بیماری زیرمجموعه اختلالات شخصیتی قرار می گیرد و بااینکه بیمار پارانویا نقاط مشترکی با بیمار اسکیزوفرنی دارد ولی از خیلی جهات با یکدیگر تفاوت دارند. متاسفانه در حال حاضر بسیاری از افراد زندگی مشترک خود را به دلیل ابتلای یکی از زوجین به پارانویا از دست می دهند و مجبور به جدایی می شوند. البته باید دقت کرد که هر نوع بدبینی و بدگمانی پارانویا نیست و نباید هرگونه شک و گمان و سوءظن را با پارانویا یکی دانست. نکته مهم درخصوص پارانویا این است که این بیماری در بسیاری از اوقات قابل درمان است و فرد می تواند با رعایت یکسری اصول رفتاری به زندگی معمولی خود ادامه دهد. در مطلب پیش رو با ویژگی های این بیماران، چگونگی رفتار با آن ها و سایر مسائل مرتبط با این بیماری بیشتر آشنا می شوید.

با کسانی که پارانوئید دارند چه کنیم؟

بیماری پارانویا از زمان قبل از بقراط در یونان وجود داشته است ولی با این نام شناخته نمی شده و اغلب این بیماری را نوعی دیوانگی می دانستند. پارانویا در زبان یونانی از دو بخش پارا (Para) و نوس (nos) تشکیل شده و معنی دیوانگی می دهد. در قرن هجدهم اصطلاح پارانویید برای اختلالاتی که علائمی مثل هذیان و توهم داشتند، استفاده می شد تااینکه در سال 1893 امیل کریپلین (emil Kraepelin) اصطلاح مستقل پارانویا را به کار برد و آن را از پارافرنیا که در اروپا استفاده می شد، تفکیک کرد. 

یکی دیگر از کارهایی که کرپلین انجام داد جداکردن پارانویید از اسکیزوفرنی است چون بسیاری از علائم این دو بیماری شبیه یکدیگرند. این روان پزشک آلمانی توهم را جزو اصلی ترین ویژگی های بیماری پارانویا دانست. او براساس معنای یونانی پارانویا هرگونه افکار توهمی را جزو این بیماری قرار داد. به این ترتیب از نظر کرپلین کسی که با خودش فکر می کند یک شخصیت سیاس یا ادبی- هنری مهم است نیز جزو بیماران پارانویا محسوب می شود. ویژگی اصلی بیماری پارانویا یا بیماران مبتلا به اختلال شخصیت بدگمانی، شک و بی اعتمادی به همه افراد است. مبتلایان به این بیماری در بیشتر مواقع خشمگین هستند و نسبت به دیگران دشمنی دارند. آن ها به هر بهانه ای دعوا و مرافعه راه می اندازند و به بقیه به خصوص همسر خود سوءظن دارند. علاوه بر این، افراد مبتلا به پارانویا اغلب مواقع تصور می کنند تحت تعقیب هستند یا شخصی با آن ها دشمنی دارد و آن ها را مسموم یا بیمار کرده است. در بعضی موارد، فرد دچار این توهم می شود که دارای یک قدرت ماورایی یا برگزیده خداست که توسط یکسری نیروهای خارجی کنترل می شود.

علت چیست؟

با اینکه هنوز هیچ دلیل و علت قطعی برای این بیماری مشخص نشده اما نقش ژنتیک و وراثت را در ابتلا به این بیماری نمی توان نادیده گرفت. تحقیقات متعددی نشان داده که وقتی یکی از دوقلوهای یک تخمکی همسان مبتلا به بیماری اسکیزوفرنی، علائم پارانویا دارند، دیگری هم به این بیماری مبتلا می شود. همچنین تحقیقات نشان داده که میزان ابتلا به بیماری پارانویا دارند، دیگری هم به این بیماری مبتلا می شود. همچنین تحقیقات نشان داده که میزان ابتلا به بیماری پارانویا در افرادی که به بیماری اسکیزوفرنی مبتلا هستند، بیش از بقیه است. 

با کسانی که پارانوئید دارند چه کنیم؟

علاوه بر ژنتیک که متهم اصلی این بیماری به شمار می آید، مصرف داروهایی که دارای آمفتامین هستند، همچنین مصرف قرص های روان گردان، ماری جوانا، کوکائین و امثال این ها هم در ابتلا به این بیماری تاثیرگذار است. از دیگر عواملی که برای علت بیماری پارانویا ذکر شده، استرس و نگرانی است. بعضی از تحقیقات ثابت کرده اند که وقتی فرد در شرایط سخت و تحت فشار باشد، رفتار پارانویاگونه انجام می دهد، به بیان دیگر این رفتار می تواند واکنشی نسبت به سختی و فشارهای زندگی باشد؛ بنابراین تحقیقات بیماری پارانویا در بیشتر گروه های اقلیت، مهاجران، اسیران و زندانیان شایع است. نکته قابل ذکر دیگر در رابطه با بیماری پارانویا این است که مردان از زنان بیشتر به این بیماری مبتلا می شوند.

علائم پارانویا

اگر می خواهید با علائم یک بیمار پارانویید آشنا شوید به رفتار او دقت کنید و ببینید کدام یک از این علائم را دارد؛ توهم های دیداری، شنیدن صداهای غیرواقعی، کژانگاری، مانند گمان اشتباه مبنی بر اینکه همکار شما می خواهد شما را مسموم یا صدای شما را ضبط کند، بیزاری، خشم، گوشه گیری، خشونت، دشواری های گفتاری، رئیس وار رفتار کردن و اندیشه و کنش خودکشی.

پارانویا در جامعه

تا به اینجا درخصوص بیماران مبتلا به پارانویا، علت ابتلای آن ها و علائمشان صحبت کردیم ولی به یک موضوع خیلی مهم نپرداختیم و آن هم اینکه پارانویا علاوه بر اینکه می تواند یک فرد را بیمار کند، می تواند یک جامعه را هم بیمار و مبتلا کند.

درمان چیست؟

از آنجایی که هنوز علت قطعی ابتلا به این بیماری مشخص نشده، درمان قطعی هم برای این بیماری تعیین نشده است، اما به طور کلی شیوه های درمانی این بیماری را می توان به دو بخش دارودرمانی و روان درمانی تقسیم کرد. پیش از اینکه به مبحث درمان این بیماری بپردازیم، باید گفته شود که اغلب مبتلایان به پارانویا معتقدند که بیمار نیستند، به همین خاطر کمتر حاضر می شوند نزد درمانگر بروند. این افراد به دلیل توهمی که دارند فکر می کنند خودشان مشکلی ندارند و این بقیه هستند که بیمارند و مشکل دارند. 

با کسانی که پارانوئید دارند چه کنیم؟

در بخش دارودرمانی، بیمار با استفاده از داروهای آرام بخش مثل دیازپام تسکین پیدا می کند. البته در برخی مواقع داروهای ضد روان پریشی برای فرد تجویز می شود که تجویز داروها بستگی به تشخیص پزشک و حد و اندازه بیماری فرد دارد. با وجود اینکه خیلی از بیماران پارانویید تحت روش دارودرمانی هستند، روش روان درمانی در اغلب مواقع از دارودرمانی موفق تر است. در این روش درمانگر بیش از هر چیز تلاش می کند تا حساسیت ها و شک و سوءظن های بیمار رفع شود؛ ضمن اینکه در طول درمان تلاش می شود که توانایی های اجتماعی فرد نیز تقویت شود.نکته مهم در مورد این روش درمانی آن است که درمانگر باید صبر و حوصله فراوانی برای پروسه درمانی داشته باشد چون معمولا سر و کار داشتن با این دسته از بیماران کار بسیار سختی است، آن ها بسیار زودرنج  هستند، رفتار خصمانه و تندی دارند و به سرعت عصبانی می شوند. درمانگر در روش روان درمانی ابتدا تلاش می کند شک و بدگمانی را از فرد دور و پس از آن با انجام تمرین های آرامش بخش او را از حالت انزوا و گوشه گیری خلاص کند. علاوه بر اینکه در مرحله روش درمانی، درمانگر نقش بسیار مهمی دارد، خانواده بیمار هم بسیار تاثیرگذارند، طوری که امروز یکی از روش های درمانی پارانویا خانواده درمانی است. به این معنی که آن ها می توانند با آموزش دیدن درخصوص برخورد با بیماران و کمک به آن ها بر سیر بهبودی بیمار تاثیر بسزایی داشته باشند. با اینکه پارانویا بیماری است که فرد را تا آخر عمر درگیر می کند ولی با اجرای پروسه های درمانی به موقع و درست می توان این بیماری را مدیریت و کنترل کرد.

چگونه با بیماران پارانویید رفتار کنیم؟

اگر در دور و بری ها یا نزدیکان خود با یک بیمار پارانویید سر و کار دارید، این توصیه ها را جدی بگیرید.

• سعی نکنید رفتار آن ها را تغییر دهید، این کار تقریبا غیرممکن است.

• سعی کنید ارتباطتان با بیمار را نزدیک تر کنید تا از شما راضی باشد، ولی هرگز سوءظن هایش صحه نگذارید و در این بحث ها اصلا شرکت نکنید.

• هنگامی که بیمار سوءظن نسبت به همسرش پیداکرده، مواظب باشید تا از همسر او جانبداری نکنید، این کار باعث به وجود آمدن پیش فرض های جدید در او شده و ممکن است فکر کند شما با همسرش ارتباط دارید و به شما هم بدگمان شود.

• هرچه اختلال پارانویید شدیدتر باشد، احتمال دست زدن به خشونت در این گونه بیماران بیشتر می شود. در این مواقع حتما از پزشک کمک بخواهید.

• از آن ها انتظار روابط عاطفی نداشته باشید. برقراری این رابطه تقریبا غیرممکن است.

• بهتر است برای جلوگیری از لوس شدن یا طلبکار بار آمدن بیمار، گاهی که از او ناراحت هستیم، او را با محرومیت مواجه کنیم.

چه افراد مشهوری پارانویا داشتند؟

فروید، اختلال پارانویا را بیماری مختص روشنفکران و طبقه تحصیل کرده جامعه می داند. به عقیده فروید افراد معروف و مشهور به دلیل شهرتشان همواره توهم توطئه دارند؛ به نظر او روشنفکران چون بلندپرواز هستند، گاهی دچار این توهم می شوند که موقعیتشان خیلی با مردم عادی فرق دارد، پس هر آن ممکن است تحت تعقیب یا توطئه یک نفر باشند. اگرچه این نظر فروید را نمی توان تعمیم داد ولی افراد مشهوری بوده اند که در طول زندگی شخصی و حرفه ای خود از بیماری پارانویا رنج می بردند.

 بسیاری از افراد مشهور هم به این بیماری مبتلا نبوده اند ولی تفکراتشان پارانویاگونه بوده است. به عنوان مثال، استالین، رهبر و سیاستمدار شوروی در دوران حکومت خود همواره توهم این را داشت که دشمنان بسیاری در کمین و علیه او هستند یا مثلا گالیه به اندازه ای جاه طلبی بیهوده و تکبر داشت که فکر می کرد همه به فکر سرقت آثار او هستند، طوری که یک بار کاپرا را آن چنان به سرقت از کتاب ها و اطلاعاتش متهم کرد که پای او را به دادگاه کشاند و یک مطلب تند و تیز هم علیه او نوشت.

جوزف استالین

نیچه یکی دیگر از افرادی است که به محض جدایی از محبوبه اش به همه زنان بدبین و دچار نوعی جنون شد؛ این موضوع در بسیاری از آثار او هم دیده می شود، اما توهم توبیخ و تحت تعقیب بودن در کافکا به اندازه ای بود که یک روز صبح وقتی از خواب برخاست احساس کرد که قرار است محاکمه شود و باید به دادگاه برود، در حالی که اصلا این گونه نبود؛ اما نقطه اوج این داستان جایی است که خود فروید هم که ماجرای ابتلای روشنفکران به پارانویا را طرح می کند، به این بیماری مبتلاست. او در حدی دچار توهم شده بود که  در دوره ای از زندگی خود ادعا می کرد می تواند بشریت را زیر سلطه فکری خود دربیارود. 

ارنست همینگوی از نویسندگان معروف هم از پارانویا در امان نبود. او علاوه بر پارانویا از بیماری افسردگی هم رنج می برد، به همین خاطر تاب زندگی با این اختلالات روحی را نیاورد و یک روز تصمیم گرفت خودش را با یک تفنگ شکاری خلاص کند. به این ترتیب می توان گفت که بیماری پارانویا مختص قشر یا گروه خاصی از مردم نیست و هرکسی ممکن است به این بیماری مبتلا شود اگرچه وجود یکسری شرایط، زمینه ابتلا به این بیماری را فراهم می کند ولی می توان گفت هیچ کس از فکر و رفتارهای پارانویاگونه در امان نیست.

انواع اختلالات پارانوئید

در رابطه با تاریخچه اصطلاح پارانوئید، باید به قبل از بقراط در یونان اشاره کرد که یونانی‌ها از آن به معنای دیوانگی استفاده می‌کردند. در قرن هیجدهم، این اصطلاح برای اختلالاتی که علایم بارز آنها هذیان و توهمبود، متداول شد. تا قرن نوزدهم، این اصطلاح را برای انواع و اقسام بیماری‌ها به‌کار می‌بردند. اما در سال 1893، امیل کراپلین، پارانوئیا را از پارافرنیا که یک اصطلاح متداول در اروپاست و معادل اصطلاح واکنش پارانوئید و یا حالت پارانوئیددر آمریکا می‌باشد، تمیز داده و تفکیک نمود. کراپلین، همچنین بیماری پارانوئید را از اسکیزوفرنی پارانوئید متمایز ساخت. حالات بیماری پارانوئید تا حد بسیار زیادی شبیه حالات بیمار مبتلا به اسکیزوفرنی پارانوئید است، اما از جهاتی با آن تفاوت دارد.

هر انسانی در برهه‌ای از زمان به تفکر پارانوئیایی گرفتار می‌آید. احتمالا دست‌کم می‌توانید موردی را به یاد آورید که مورد تبعیض قرار گرفته‌اید یا در مورد شما صحبت می‌شود یا بدون دلیل کافی به انگیزه‌های شخصی دیگران مظنون و بدبین باشید. تفکر پارانوئیایی را می‌توانیم نوعی سبک‌ شناختی تلقی کنیم. پارانوئیا، بیماری بسیار کمیاب و نادری است و علامت بارز آن پیدایش تدریجی یک نظام فکری هذیانی با طیف گسترده و توسعه‌یافته‌ای است که بر اساس تعبیر اشتباه از وقایع و حقایق زندگی استوار می‌باشد. هدف از این نظام پارانوئیدی برقراری تعادل در زندگی عاطفی بیمار است؛ لذا تغییر آن بسیار دشوار می‌باشد. افراد در استفاده از این نحوه تفکر و اینکه تا چه اندازه اجازه دهند واقعیت، آنچه را آنها ادراک می‌کنند تحت تاثیر قرار دهد، متفاوت هستند. بنابراین می‌توان تفکر پارانوئیایی را به عنوان پیوستاری در نظر گرفت که می‌تواند از نوع روزمره تا فکر هذیانی شدید که همه زندگی شخص را تحت‌الشعاع قرار دهد، وسعت داشته باشد. گاهی اوقات افرادی که چنین تفکری نداشته‌اند، ناگهان به آن گرفتار می‌آیند. عواملی مثل نقص کبد، کمبود ویتامین B12، از دست دادن شنوایی، غده‌های مغزی، سیفلیس و گستره‌ای از داروها ممکن است تفکر پارانوئیایی را با سایر علایم ایجاد کنند. امروزه در حدود 65 ناراحتی متفاوت، ویژگی‌های پارانوئیایی را به وجود می‌آورد.

در طبقه‌بندی اختلالات پارانوئید، تاکنون سه نوع عمده از بیماری یا حالات پارانوئید را ذکر کرده‌اند که عبارتند از: پارانوئیا، پارانوئیای پیری و پارانوئیای مشترک. اخیرا نیز در تقسیم‌بندی DSMیک نوع از پارانوئید با عنوان اختلال پارانوئیای حادذکر شده است.

پارانوئیای پیری

این اختلال در دوران کهنسالی شروع می‌شود و نظام شکل‌یافته و محکمی از اختلالات تفکر و باورهای هذیانی در او دیده می‌شود. این هذیان‌ها شبیه هذیان‌های بیمار اسکیزوفرنیک است علاوه بر شروع در دوران کهنسالی، می‌توان اشاره کرد که حتی تفکر پارانوئیایی در افراد مسن شایع‌تر است. غالبا تفکر پارانوئیایی به علت انزوای اجتماعی یا احتمالا به واسطه ضعیف شدن فزاینده قدرت بینایی و شنوایی ایجاد می‌شود که این امر به نوبه خود برای شخص ممکن است ارزیابی صحت و سقم ادراک رخدادهای واقعی را مشکل سازد. گاهی اوقات ضربه‌های خفیف یا خونریزی‌های مغزی در افراد پیر می‌تواند به علائم پارانوئیایی بیانجامد. علت احتمالی دیگر این بیماری، تباهی یا پلاسیدگی بافت‌های مغز است. هر یک از این حالات ممکن است باعث آنچنان رفتار به شدت غیرانطباقی شود که لازم آید فرد بستری گردد.

معمولا هذیان‌های پارانوئیایی در چند طبقه جای می‌گیرند؛ احساس مورد اذیت و آزار قرار گرفتن از سوی دیگران، حسادت و سوءظن بی‌دلیل نسبت به خیانت جنسی معشوق یا همسر، این احساس که شخص دیگری عاشق کسی شده بی‌آنکه گواهی بر این ادعا باشد و هذیان‌های بیماری به هنگامی که بیماری خاصی در کار نیست.

پارانوئیای مشترک

این نوع، جالب‌ترین نوع پارانوئیا بوده و گاهی اوقات جنون دو نفره[12] نیز نامیده می‌شود و عبارت است از، سیستم هذیانی آزار و تعقیب[13] که در نتیجه زندگی و رابطه نزدیک دو شخص به وجود می‌آید. در چنین مواردی یکی از مراجعین شخصی است مسلط و دارای هذیان‌های تثبیت‌شده و دیگری فردی است تلقین‌پذیر که وقتی با هم هستند، عقاید هذیانی را می‌پذیرند. وقتی این دو نفر از هم جدا می‌شوند معمولا فرد تلقین‌پذیر این عقیده را رها می‌کند. دو خواهر، زن و شوهر یا مادر و فرزند از شایع‌ترین زوج‌های درگیر این اختلال هستند. در مواردی نیز افراد درگیر بیش از دو نفر می‌باشند

پارانوئید حاد

حالات پارانوئیدی حاد، معمولا کمتر از 6 ماه به طول می‌انجامد و غالبا در افرادی که تجارب شدید سخت و یا تغییرات ناگهانی در محیط زندگی‌شان داشته‌اند(مانند مهاجران، زندانی‌ها، اسرای جنگی، سربازان و کسانی که به‌طور ناگهانی از خانواده خود جدا شده‌اند) دیده می‌شود. شروع آن ناگهانی و بدون سابقه قبلی است و به‌ندرت مزمن می‌گردد. لازم به ذکر است که بیمار پارانوئید با وجود داشتن هذیان‌های عجیب، در شئون دیگر زندگی منطقی و نرمال عمل می‌کنند.

بر اساس آمارهای مختلف در کشورهای متعدد دنیا، میانگین سنی افرادی که تحت عنوان حالات پارانوئید در بیمارستان‌ها بستری می‌شوند، پنجاه سال است. البته شیوع این اختلال در زنان بیشتر از مردان است. بر اساس آمارهای منتشر شده مربوط به سال 1998آمریکا، چنین برمی‌آید که در حدود یک درصد بیماران بستری در بیمارستان‌ها دچار اختلالات پارانوئید هستند. بیماران مبتلا به این اختلال بسیار خودمدار و خودشیفته هستند. آنها خشم و عناد درون خود را انکار می‌کنند و برای تخلیه این عواطف، از مکانیسم‌های برون‌فکنی استفاده می‌کنند. آنها نسبت به دیگران حساس، درون‌گرا و بی‌اعتماد هستند. بعضی از مبتلایان نیز بسیار سلطه‌جویانه و در رابطه با مسائل سیاسی و اجتماعی دیدگاه‌های بسیار افراطی دارند. آنها در عمق وجود خود، احساس حقارت و خودکم‌بینی می‌کنند و اغلب این افراد در زندگی زناشویی و شغلی خود آنچنان که باید موفق نیستند.

در رابطه با بررسی علل این اختلال، پژوهشگران از نظر بررسی‌های جسمانی و ژنتیکی مطلب چندان روشنی را ارائه نداده‌اند. ولیکن در زمینه عوامل روانی، فروید اولین نظریات راهگشا را ارائه داده است. بر اساس نظریه فروید هذیان‌های پارانوئید، نتیجه سرکوبی و برون‌فکنی تمایلات همجنس‌گرایی است که تحقیقات بعدی روان‌شناسان و روان‌پزشکان، این مطلب را تایید کرده است.

در رابطه با درمان این اختلال، دانش کمی موجود است. ممکن است داروهای ضد روان‌پریشی در برخی موقعیت‌های بحرانی مفید باشند. به نظر مؤثرترین راه مقابله با هذیان‌ها این است که به درمانجو نشان دهیم تا چه حد هذیان‌هایش می‌توانند مزاحم دستیابی او به اهدافش شوند، نه اینکه سعی کنیم با آنها برخورد نماییم. گاهی اوقات می‌توان به درمانجو یاد داد موقعیت‌هایی را که باعث هذیان می‌شوند یا آنها را افزایش می‌دهند را بشناسد و از آن اجتناب نماید.

در پایان، لازم به ذکر است که به علت شباهت‌های زیاد باید میان اختلال پارانوئید با اختلال‌های مشابه از جمله اسکیزوفرنی پارانوئید،اختلال شخصیت پارانوئید و اختلال سایکوز مشترک تشخیص و تفاوت قائل شد؛ که به‌طور خلاصه نمایه‌ای از این سه اختلال را بیان می‌کنیم.

اختلال اسکیزوفرنی پارانوئید

در این اختلال، وجود هذیان‌های نظام‌یافته یا توهمات شنیداری گسترده شاخص است. بیمار اسکیزوفرنیک پارانوئید، به هذیان‌های گزند و آسیب یا عظمت مبتلا است که فوق‌العاده نظام‌یافته و پیچیده است. در اختلالات حیطه اسکیزوفرنی آنچه که مطرح است، اختلال‌های اساسی فرد مبتلا در تماس با واقعیت است. به عبارتی فرد از واقعیت بریده شده و دوم اینکه این اختلالات معمولا با چند فرایند روان‌شناختی از جمله فکر، ادراک، هیجان و غیره همراهند و ارتباط و رفتار روانی – حرکتی را تحت تاثیر قرار می‌دهند

اختلال شخصیت پارانوئید

افراد مبتلا به این اختلال، شدیدا به دیگران مشکوک‌اند و همیشه در برابر خطر یا آسیب احتمالی حالت دفاعی دارند. آنها حتی در صورت عدم وجود شواهد قانع‌کننده نسبت به اشتباهشان، همچنان بر باور خود استوار می‌باشند. زندگی آنها منزوی و مقید است. ولی آنچه را که باید در این اختلال مد نظر قرار داد عبارت است از اینکه؛ الگوی ناسازگارانه و بادوام تجربه درونی و رفتار به زمان نوجوانی و جوانی فرد برمی‌گردد

اختلال سایکوز مشترک

این اختلال نادر، به‌طور معمول میان دو نفر و گاهی بیش از دو نفر رخ می‌دهد. شخص غالب و شخص فعل‌پذیر، که در جریان آن سیستم هذیانی به‌طور پیشرونده توسط شخصی که جوان‌تر و فعل‌پذیرتر است، مورد پذیرش واقع می‌شود. در این اختلال با جدا ساختن این دو نفر از یکدیگر بهبودی فرد فعل‌پذیر حاصل نمی‌گردد

علائم ونشانه های اختلال پارانوئید

بروز علائم اختلال شخصیت پارانوئید در میان بزرگسالان باعث می‌شود که کنار آمدن، زندگی و صمیمیت با آن‌ها را به امری دشوار تبدیل شود. افراد مبتلا به این نوع اختلال، علائم رفتاری خاصی دارند. سوء ظن و بدگمانی نسبت به تمام افراد، اعم از دوستان، خانواده و ... در میان این افراد بسیار شدید است.

علائم اختلال شخصیت پارانوئید

ستاره | سرویس روانشناسی - اختلال شخصیت پارانوئید یک وضعیت مزمن و فراگیرنده است که از طریق الگو‌های مخرب فکری، رفتاری و عملکردی توصیف می‌شود. چنین تخمین زده می‌شود که حدود ۱ تا ۲ درصد از آمریکایی‌های بزرگسال با این نوع از اختلال دست و پنجه نرم می‌کنند. علائم اختلال شخصیت پارانوئید معمولاً مشابه اسکیزوفرنی هستند. همچنین تعدادی از تحقیقات انجام شده به این نکته اشاره می‌کنند که ممکن است یک ارتباط ژنتیکی بین این دو نوع اختلال وجود داشته باشد. احتمال اینکه اشخاص مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید عارضه‌های دیگری مانند افسردگی، سوء مصرف مواد و انزواطلبی (ترس از مکان‌های شلوغ) را نیز تجربه کنند، بیشتر است.

معمولاً افرادی که به اختلال شخصیت پارانوئید مبتلا هستند، موارد زیر را تجربه می‌کنند:

یکی از آشکارترین علائم اختلال شخصیت پارانوئید بدبینی است. این افراد دچار سوء ظن و بدگمانی مزمن و فراگیرنده هستند و شکاکیت (شک گرایی) خاصی نسبت به دیگران دارند.

افراد پارانوئیدی احساس می‌کنند که دیگران به آن‌ها دروغ می‌گویند، آن‌ها را فریب می‌دهند و از آن‌ها سوء استفاده می‌کنند.

امکان دارد چنین فکر کنند که دوستان، خانواده و همسر یا شریک عاطفی آن‌ها بی‌وفا و غیر قابل اعتماد هستند.

آن‌ها در مقابل مشاهده فریبکاری با عصبانیت بیش از حد واکنش نشان می‌دهند.

معمولاً در جمع تحت عنوان فردی سرد مزاج، حسود، مرموز و جدی توصیف می‌شوند.

این گونه افراد به دنبال معانی پنهان حرکات بدن و مکالمات هستند.

 اشخاص مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید همواره چنین فکر می‌کنند که دیگران به دنبال سوء استفاده، ضربه زدن یا فریب دادن آن‌ها هستند، حتی اگر هیچ مدرکی دال بر تأیید طرز فکر آن‌ها وجود نداشته باشد. در حالی که احتیاط در برخورد با موقعیت‌های خاصی تا اندازه‌ای لازم و معمول است، اما اشخاص مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید بیش از حد شکاک هستند. معمولاً کنار آمدن با افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید، دشوار است و این گونه افراد مشکلات متنوعی با روابط نزدیک دارند. بدگمانی بیش از حد و خصومت‌های آن‌ها با استدلال‌های نپوشیده، شکایات مکرر یا با سکوت و سردی ظاهری همراه است.

افراد دارای اختلال شخصیت پارانوئید باید خودبسنده بوده و حس استقلال نیرومندی داشته باشند، چون این اشخاص نمی‌توانند به دیگران اعتماد کنند. آن‌ها معمولاً نرم نشو، منتقد دیگران و غیر قابل همکاری هستند، و خود نیز مشکل بزرگی با پذیرش انتقاد دارند.در صورتی که اختلال روانی دیگری از قبیل: اسکیزوفرنی یا اختلال دوقطبی یا اختلال افسردگی در فرد مشاهده شده باشد، اختلال شخصیت پارانوئید قابل تشخیص نخواهد بود. اختلال شخصیت پارانوئید حاکی از الگو‌های رفتاری بلند مدت و تداوم یافته است، پس معمولاً این علائم را در افراد بزرگسال می‌توان شناسایی کرد. وجود و تشخیص این اختلال در میان کودکان و نوجوانان پدیده غیر معمولی است، زیرا کودک یا نوجوان هنوز هم در حال رشد، تغییر شخصیت و بلوغ است. به هر حال، زمانی تشخیص داده می‌شود که یک کودک یا نوجوان دچار اختلال شخصیت پارانوئید شده است که خصوصیات و علائم بیماری دست کم به مدت یک سال در فرد مشاهده شده باشد.

علائم اختلال شخصیت پارانوئید در میان مردان بیشتر دیده می‌شود. معمولاً حدود ۲/۳ و ۴/۴ درصد از جمعیت به این بیماری مبتلا می‌شوند.

علائم اختلال شخصیت پارانوئید

عموماً اختلال شخصیت پارانوئید با استفاده از روان درمانی علاج می‌شود. درمان رفتاری شناختی معمولاً به افراد کمک می‌کند تا الگو‌های فکری تحریف شده و رفتار‌های نابهنجار خود را سامان دهند.درمان رفتاری شناختی (CBT) نوعی معالجه روان درمانی است که به بیمار کمک می‌کند تا افکار و احساساتی را که بر رفتار‌ها تأثیر می‌گذارند، درک کند. معمولاً از CBT برای درمان طیف وسیعی از اختلالات از قبیل ترس‌ها (فوبیاها)، انواع اعتیاد، افسردگی و اضطراب بهره می‌برند. در کل درمان رفتاری شناختی کوتاه مدت است و بر کمک کردن به بیمار برای تعامل با یک مشکل بسیار خاص تمرکز می‌کند. افراد در جریان درمان یاد می‌گیرند که چگونه الگو‌های فکری نابود کننده و مختل کننده‌ای را که تأثیراتی منفی بر رفتار آن‌ها دارند، شناسایی و تغییر دهند.مفهوم اصلی پشت CBT این است که افکار و احساسات ما نقشی اساسی در رفتار و چگونگی برخورد ما با مسائل دارند. برای مثال، شخصی که زمان بسیاری را صرف فکر کردن درباره تصادفات هوایی، تصادفات باند‌های فرودگاه‌ها و دیگر فاجعه‌های هوایی می‌کند، احتمالاً به جایی می‌رسد که از انجام سفر‌های هوایی پرهیز کند.

هدف از درمان رفتاری شناختی این است که به بیماران یاد دهند، حال که توانایی کنترل کردن تمام ابعاد جهان پیرامونی خود را ندارند، می‌توانند نحوه تفسیر و تعامل خود با پدیده‌های محیط زندگی خود را کنترل کنند.طبق گزارش اتحادیه روان درمانی رفتاری و شناختی بریتانیا، "روان درمانی رفتاری و شناختی یک طیف درمانی مبتنی بر مفاهیم و اصول مأخوذ شده از مدل‌های روانشناختی عواطف و رفتار‌های انسانی است. آنها شامل طیف وسیعی از رویکرد‌های درمانی برای اختلالات عاطفی، همراه با زنجیره‌ای از روان درمانی فردی ساخت یافته تا مواد کمک به نفس می‌شود.تعدادی رویکرد متفاوت نسبت به CBT وجود دارند. متخصصان سلامت ذهن به طور مداوم از این رویکردها، که به قرار زیر هستند، استفاده می‌کنند.

درمان رفتاری عاطفی عقلانی (REBT)

درمان شناختی

درمان چندمنظوره

در ابتدا بعضی از بیماران ابراز می‌کنند که در حالی که می‌دانند افکار ناسالم و غیر عقلانی وجود دارند، اما صرف اطلاع از ماهیت این افکار، توقف فکر کردن به آن‌ها را تسهیل نمی‌کند. در اینجا باید خاطر نشان ساخت که کار CBT صرفاً شناسایی این الگو‌های فکری نیست، بلکه بر طیف گسترده‌ای از استراتژی‌ها تمرکز می‌کند تا به تسلط بیمار بر این افکار یاری برساند. چنین استراتژی‌هایی شامل ثبت وقایع روزمره، ایفای نقش، تکنیک‌های تمدد اعصاب و حواس پرتی‌های ذهنی می‌شوند.

درمان‌های تکمیلی اختلال شخصیت پارانوئید

دیگر رویکرد‌های درمانی شامل درمان گروهی و درمان روانشناختی می‌شوند. در بعضی موارد همزمان با فرآیند روان درمانی از دارو نیز استفاده می‌شود. معمولاً دارو‌هایی که تجویز می‌شوند عبارتند از دارو‌های ضد افسردگی، ضد روان پریشی و دارو‌های ضد اضطراب. تجویز دارو به تنهایی روش درمان توصیه شده‌ای برای اختلالات شخصیتی نیست و در بهترین حالت دارو را باید همزمان با فرآیند روان درمانی مصرف کرد