علت وتشخیص اختلالات خلقی

اختلالات خلقی به کدام دسته از اختلالات گفته می شود؟ راه های تشخیص اختلالات خلقی چیست؟ خلق یک وضعیت هیجانی ست که در طول دوره های زمانی با ثبات تر از هیجان است. در واقع خلق کمتر از هیجان وابسته به رویدادهای خاص می باشد. یعنی یک اتفاق خاص ممکن است در لحظه سبب ایجاد هیجان خاصی شود ولی خلق در طول زمان با اتفاقات واحد زیاد نوسان پیدا نمی کند. خلق بر روی ارزیابی شما از دنیا تاثیر می گذارد و دیدگاهتان را نسبت به مسائل تغییر می دهد. اگر تغییرات سریع در خلق یا Mood رخ دهد مانند اختلال دو قطبی یا خلق به شدت پایین باشد مانند افسردگی، برای شما مشکلاتی در زمینه های مختلف زندگی ایجاد می کند. 

اختلالات خلقی

اختلالات خلقی، دسته ای از اختلالات هستند که با بالا رفتن یا پایین آمدن خلق مشخص می شوند. به طور کلی، خلق ممکن است بالا، پایین یا طبیعی باشد. فرد طبیعی که اختلالات خلقی نداشته باشد، می تواند خلق های متفاوتی را تجربه کند ولی توانایی کنترل یا مدیریت آن را دارد. افراد دچار اختلالات خلقی احساس کنترل بر خلقشان ندارند و به شکل غیر ارادی و در طول زمان، خلق بالا یا پایین را تجربه می کند یا بین آن ها نوسانات شدید و دائمی دارند.

اختلالات خلقی نه تنها خلق را تحت تاثیر قرار می دهند بلکه بر سایر جنبه های فردی مثل؛ توانایی شناختی تاثیر می گذارند. برای مثال توجه و تمرکز فرد تحت تاثیر افسردگی و اختلال دو قطبی ضعیف میشود. مشکلات تکلم، اختلال در عملکرد شغلی، میل جنسی و روابط بین فردی برای مبتلایان مشکل زا می شود.

انواع اختلالات خلقی 

اختلالات خلقی در دو دسته کلی افسردگی و دوقطبی طبقه بندی می شوند:

اختلالات افسردگی

از انواع افسردگی می توان به اختلالات افسردگی اساسی و  افسردگی مزمن اشاره کرد. ویژگی اصلی اختلالات افسردگی، پایین بودن خلق به شکل مداوم و حالت بی لذتی است. فرد در طول روز دائما احساس غمگینی کرده و از فعالیت هایی که قبلا برایش خوشایند بودند، لذت نمی برد. علائم دیگر قابل مشاهده؛ تغییرات خواب، اشتها، فعالیت و میل جنسی، افکار خودکشی، احساس گناه و... هستند. این دسته اختلالات بر اساس طول مدت، شدت و نشانه ها تفکیک شده اند.

اختلالات دوقطبی

اختلالات دوقطبی همراه با دوره های شیدایی یا مانیا مشخص می شوند و خود انواعی دارند. مانیا حالتی از خلق بسیار بالاست که با شاد بودن معمولی متفاوت است. فرد در حالت مانیا پرانرژی، پرحرف می شود و نیاز کم به خواب را احساس می کند. برنامه ها و ایده های مختلفی برای آینده می چیند. بیمار در این حالت ممکن است ضرر های جبران ناپذیری به خود بزند. اختلال دوقطبی شامل دو نوع می باشد:

دوقطبی نوع اول: اختلال دو قطبی نوع یک با تنها یک دوره از مانیا مشخص می شود.

دوقطبی نوع دوم: اختلال دو قطبی نوع دو  با حالت ضعیف تری از مانیا (هایپومانیا) و دوره ای از افسردگی اساسی تشخیص داده می شود.

علل اختلالات خلقی

مجموعه ای از عوامل زیستی، ژنتیکی، اجتماعی و شخصیتی در بروز اختلالات خلقی موثر است:

عوامل زیستی: سروتونین و نوراپی نفرین دو ناقل عصبی که با کم و زیاد شدنشان در مغز اختلال خلقی رخ می دهد.

عوامل ژنتیکی: عوامل ژنتیکی به شدت در ابتلا به اختلالات خلقی موثرند. افسردگی پدر یا افسردگی مادر عاملی خطر بالایی برای فرزندان به شمار می رود.

عوامل روانی اجتماعی: استرس های محیطی از ابتدای زندگی باعث بالا رفتن ریسک ابتلا به اختلالات خلقی می شوند.

عوامل شخصیتی: برخی از ویژگی های شخصیتی فرد را در معرض خطر بیشتری قرار می دهند. مثلا افرادی که کنترل بیرونی بر مسائل دارند، یا افرادی که عزت نفس پایین تری دارند.

تشخیص اختلالات خلقی

همه انسان ها در طول روز یا در طول دوره های زمانی مشخص، دستخوش تغییرات خلقی می شوند. شاید مسئله ای که در این بین حائز اهمیت است شدت این تغییرات باشد. برای تشخیص مرز بین اختلال یا طبیعی بودن نیاز به قضاوت متخصص روانشناسی وجود دارد. اما به طور کلی مقداری تغییر در خلق طبیعی بوده و جای نگرانی نیست. معمولا خانم ها در طی یک سیکل قاعدگی حالت های خلقی متفاوتی را تجربه می کنند. مخصوصا حالت سندروم پیش از قاعدگی تجربه ای معمول و رایج می باشد.

اگر سطح تغییرات خلقی شما زیاد است، به نحوی که بر زندگی و فعالیت حرفه ای شما، روابط خانوادگی، تحصیل و سایر امور با اهمیت زندگی تان تاثیر گذاشته و آن ها را مختل می کند، شما نیاز به مشورت با یک مشاوره روانشناسی مجرب دارید. تا اگر به اختلالی مبتلا باشید آن را تشخیص دهد و درمان مناسب برایتان شروع کند.

درمان اختلالات خلقی

در ادامه روش های درمانی اختلال های خلقی را بررسی می کنیم:

درمان های زیستی: به منظور درمان اختلالات خلقی از داروهای تثبیت کننده خلق یا داروهای ضد افسردگی استفاده می شود. این داروها تحت نظارت روانپزشک تجویز و مصرف می گردند.

درمان های روانشناختی: شامل رفتار درمانی، درمان شناختی رفتاری افسردگی، روانکاوی، خانواده درمانی و... می باشند. طبق گزارشات همراهی این درمان ها با درمانی های زیستی بهبودی بالایی را نشان داده اند.

الکتروشوک درمانی: در موارد نادری استفاده می شود و برای بیمارانی است که احتمال خودکشی بالایی دارند یا به درمان های دیگر جواب نداده اند.

(اختلالات دو قطبی(افسردگی شیدایی)

اختلالات دوقطبی چیست؟

ازاختلال دو قطبی با عنوان افسردگی شیدائی نام برده می‌شد.

همانگونه که از نام قبلی استنباط می‌شود کسی که دچار اختلال دوقطبی است دچار نوسانات خلقی  شدید میباشد.این نوسانات معمولا هفته ها یا ماها طول میکشد و با انچه مردم عادی در زندگی روزمره تجربه میکنند بسیارمتفاوت است.

خلق افسرده: احساس شدید افسردگی

خلق شیدا: احساس شادمانی بسیار و ناامیدی

خلق مختلط: به عنوان مثال خلق افسرده همراه با بیقراری و فعالیت بیش از اندازه ناشی از شیدائی.

شیوع اختلالات دو قطبی:

در حدود یک نفر از هر 100 بزرگسال در طول زندگی خود دچار این اختلال می‌گردد. معمولا این اختلالات بعد از سنین نوجوانی اتفاق می‌افتد. در سنین بالاتر از 40 سال این اختلالات غیر معمول است. مردان و زنان به یک اندازه در معرض ابتلا به این اختلالات قرار دارند.

انواع اختلال دو قطبی

اختلال دو قطبی نوع 1

حد اقل یک دوره خلق شیدا به مدت یک هفته وجود دارد.اگرچه بیشتر مبتلایان دوره افسردگی را هم تجربه می‌کنند ولی بعضی از انها فقط دوره شیدائی را تجربه می‌کنند.دوره های شیدایی بدون درمان بین 3 تا 6 ماه به طول می‌انجامند.دوره‌های افسردگی در صورتی که مداوا نشوند 6-12 ماه ادامه پیدا می‌کنند.

اختلال دو قطبی نوع 2

در این نوع بیش از یک دوره افسردگی شدید وجود دارد. در صورتی که شدت خلق شیدایی کم است. این نوع به نام شیدائی خفیف (Hypomania) نامیده می‌شود.

اختلال دو قطبی با تناوب سریعدر این دسته بیش از 4 بار نوسان روحی در طول یکسال وجود دارد. این نوع در حدود 10 درصد افراد مبتلا به اختلالات دوقطبی دیده میشود و می‌تواند با هر کدام از انواع 1 یا 2 همراه باشد.

اختلال خلق ادواری (Cyclothymia)

 در این نوع شدت نوسان خلق به اندازه اختلال دوقطبی نیست، اما می‌تواند زمان طولانی تری ادامه یابد. این حالت می‌تواند منجر به اختلالات دو قطبی گردد.

علل اختلالات دوقطبی

دلیل قطعی برای این اختلالات شناخته نشده، اما تحقیقات نشان می‌دهد که:

اختلالات دوقطبی منشائ ارثی دارد. به عبارتی ژنها بیشتر از تربیت در این اختلالات موثرند.

ممکن است مشکل فیزیکی در قسمتی از مغز که کنترل حالات روحی را به عهده دارد عامل این اختلالات باشد. به این دلیل است که این اختلالات با دارو قابل درمان هستند.

نوسانات خلقی ممکن است گاهی توسط استرس و یا بیماری بوجود بیایند.

علایم اختلالات دو قطبی

علائم بیماری بستگی به این دارد که خلق شما به سمت افسردگی یا شیدائی تغییر کرده باشد.

1- افسردگی

 احساس افسردگی احساسی است که همه ما در طول زندگی آنرا تجربه کرده ایم. این احساس می‌تواند به ما در شناخت و برخورد با مشکلات زندگی کمک کند. اما در افسردگی بالینی یا اختلالات دوقطبی این احساس افسردگی بسیار شدید تر است. در این حالت احساس افسردگی برای مدت طولانی باقی می‌ماند و حتی انجام امور عادی زندگی را سخت یا غیر ممکن می‌سازد. در صورتی که شما افسرده شده باشید متوجه این تغییرات در خود شده اید:

  روحی

 احساس غمگینی که از بین نمی‌رود.

 احساس نیاز به گریستن بدون هیچ دلیلی

 ازدست دادن تمایل و رغبت به همه چیز

 عدم لذت بردن از چیزهایی که قبلا لذت می بردید. 

 احساس بی قراری و آشفتگی

 از دست دادن اعتماد به نفس

 احساس بی ارزشی و ناامیدی

 زودرنجی و تحریک پذیری

 فکرکردن به خود کشی

فکری

از دست دادن قدرت فکر کردن مثبت و امیدوارانه

از دست دادن قدرت تصمیم گیری حتی در موارد ساده        

مشکل تمرکز کردن

 جسمی

کم شدن اشتها و وزن

مشکل خوابیدن

بیدار شدن زودتر از موقع

احساس خستگی کامل

یبوست

عدم تمایل به رابطه جنسی

 رفتاری

مشکل در شروع و به پایان رساندن کارها- حتی کارهای روزمره

گریه کردن زیاد و یا احساس نیاز به گریه و عدم توانایی گریستن

پرهیز از مواجهه با افراد

 2- شیدایی یا هیجان

 شیدایی یک احساس خوشحالی، افزایش انرژی و خوش بینی بیش از اندازه است. این حالت می‌تواند آنقدر شدید باشد که فکر کردن و قضاوت شما را تحت تاثیر قرار دهد. ممکن است تفکرات عجیبی راجع به خود داشته باشید، تصمیمات بدی بگیرید و به صورت شرم آور، مضر و گاهی خطرناک رفتار کنید.

مانند حالت افسردگی، در این حالت هم زندگی فرد مختل می‌شود و می‌تواند روابط و کار فرد را تحت تاثیر قرار دهد. در حالتی که این حالت خیلی شدید نباشد به آن شیدائی خفیف می‌گویند.

در صورتی که شما شیدا شوید ممکن است حالات زیر را در خود مشاهده کنید:

روحی

بسیار شاد و مهیج

عصبی و برانگیخته شدن توسط کسانی که در خوش بینی شما شریک نمی‌شوند

احساس برتر بودن بیش از اندازه

فکری

پر از ایده های جدید و مهیج

پریدن از یک ایده یه ایده دیگر

شنیدن صداهایی که افراد دیگر نمی‌شنوند

جسمی

بی میل یا ناتوان از خوابیدن

پر انرژی

افزایش تمایل به رابطه جنسی

 رفتاری

 برنامه ریزی های بلندپروازانه و غیر واقعی

بسیار فعال و پر جنب و جوش

 رفتارهای نا معمول

 حرف زدن سریع – دیگران ممکن است متوجه صحبتهای شما نشوند.

 تصمیمات عجولانه و گاهی با نتایج مصیبت بار

 ولخرجی

 احساس صمیمیت زیاد

 بروز بیش از حد احساسات

اگر شما در اواسط دوره شیدایی برای اولین بار باشید، ممکن است متوجه هیچ چیز غیر عادی نشوید. حتی دوستان و خانواده شما نیز ممکن است متوجه نشوند. حتی ممکن است اگر کسی سعی کند در این مورد نظری ابراز کند ناراحت شوید. در این حالت شما به تدریج در انجام امور روزمره و ارتباط با افراد دچار مشکل می شوید.

علایم جنون(Psychotic)

اگر دوره های شیدایی و یا افسردگی خیلی جدی شود، شما ممکن است دچار علایم جنون شوید.

 حالت شیدایی: علایم این حالت شامل احساس خود بزرگ بینی است -اینکه مسئول انجام یک ماموریت مهم بوده یا از یک قدرت بسیار زیاد برخوردار است. حالت افسردگی: احساس گناه شدید، احساس بدترین بودن و یا حتی احساس عدم وجود.

علاوه بر این اعتقادات نامعقول فرد ممکن است دچار توهم شده که شامل شنیدن دیدن بوییدن و یا لمس کردن چیزها یا کسانی که وجود ندارند.

  بین دوره ها:

 قبلا بر این باور بودند که اگر شما از اختلالات دو قطبی رنج می‌برید، باید در بین دوره های افسردگی و شیدایی خلق متعادل داشته باشند . اما اکنون می‌دانیم که در این حالت علی رغم بهبود ظاهری ممکن است علایم افسردگی خفیف و مشکلات ذهنی ادامه پیدا کند.

درمان

برای پیشگیری از پیشرفت نوسانات خلقی به حالت افسردگی – شیدایی میتوان اقداماتی انجام داد که در ادامه از انها نام برده می‌شود .اما در اغلب موارد درمان دارویی هم مورد نیاز است تا

I.      خلق شما را تثبیت کند(پیشگیری)

  II.      درمان دوره های افسردگی و شیدایی

تجویز دارو برای تثبیت حالت روحی

چندین نوع تثبیت کننده وجود دارد که اغلب نیز برای درمان صرع به کار می‌روند. اما در بین آنها لیتیوم(که نوعی نمک معدنی است) موثرترین آنهاست.

لیتیوم:

لیتیوم به مدت پنجاه سال است که به عنوان تثبیت کننده حالت خلقی به کار می‌رود. اما چگونگی عملکرد آن هنوز مشخص نیست. از لیتیوم برای درمان هردونوع افسردگی و شیدایی استفاده می‌شود.

درمان با لیتیوم باید توسط روانپزشک شروع شود.تعیین مقدار دقیق لیتیوم در بدن لازم است. مقدار کم آن بی اثر و مقدار زیاد آن سمی است. بناباین شما باید به طور مرتب در چند هفته اول آزمایش خون دهید تا مطمین  شوید که از مقدار مناسبی  استفاده می‌کنید. با ثابت شدن مقدار دارو پزشک شما می‌تواند لیتیوم را همراه با آزمایش خون منظم برای شما  تجویز کند.

مقدار لیتیوم در خون به مقدار آب بدن بستگی دارد. اگر آب بدن کم شود مقدار لیتیوم در خون بالا رفته و احتمال بروز اثرات منفی آن و یا حتی اثرات سمی آن وجود دارد. بنابراین بسیار مهم است که:

·  آب بسیار بنوشید- مخصوصا در مواقعی که هوا گرم است و یا فعالیت شما زیاد است .

·  چایی و قهوه کمتر مصرف کنید- چون آنها باعث افزایش ادرار می‌گردند. حداقل سه ماه یا بیشتر طول می‌کشد تا اثرات لیتیوم پدیدار شود. در این مدت با اینکه تغییر حالت روحی شما ادامه دارد باید به خوردن قرصهای لیتیوم ادامه دهید.

   اثرات جانبی

اثرات زیر در چند هفته اول شروع مصرف خود را نشان می‌دهند. این اثرات نا مطلوب هستند اما با گذشت زمان بهبود می‌یابند.

 احساس تشنگی

ادرار زیادتر از معمول

 افزایش وزن

 اثرات جانبی نا معمول تر شامل:

تاری دید

 ضعیف شدن ماهیچه‌های بدن

اسهال

 لرزش ضعیف دستها احساس بیمار بودن

این اثرات معمولا با کم کردن دوز بهبود می‌یابد.

اگر   سطح لیتیوم در خون شما خیلی بالا باشد، شما حالات زیر را تجربه خواهید کرد:

  استفراغ کردن

  تلو تلو خوردن

   لکنت زبان

در این حالت باید هرچه سریعتر با پزشک تماس گرفت.

آزمایش خون

در ابتدا شما باید هر هفته یکبار برای اطمینان از درست بودن سطح لیتیوم در خون آزمایش دهید. تا وقتی که مصرف لیتیوم ادامه دارد این آزمایشات نیزادامه دارد. اما پس از چند ماه اول تعداد آزمایشات کم می‌شود.

استفاده طولانی از لیتیوم ممکن است به کلیه و غده تیرویید اسیب رساند. بهتر است هر چند ماه یکبار برای اطمینان از کارکرد صحیح  آنها آزمایش داد. در صورت بروز مشکل شما باید از لیتیوم را متوقف کرده و از یک جایگزین استفاده کنید.

مراقبتهای شخصی

استفاده از رژیم غذایی مناسب

نوشیدن مرتب نوشیدنی های غیر شیرین. اینکار به نگه داشتن سطح آب و نمک بدن شما کمک می‌کند.

 غذا خوردن منظم – اینکار به تعادل مایعات بدن کمک می‌کند.

  کاهش مصرف کافیین در چای ، قهوه و نوشابه- این مواد با افزایش ادرار سطح لیتیوم را بالا می‌برند.

تثبیت کننده های دیگر خلقی

گرچه لیتیوم موثرترین تثبیت کننده است، اما داروهای دیگری نیز وجود دارد.

 که یک ضد تشنج است. اما هنوز شواهد کافی  وجود ندارد که سدیم والپروت به اندازه لیتیوم موثر است . این دارو نباید برای خانمهادر سنین باروری تجویز شود.

 کاربامازپین اثر کمتری داشته و کمتر برای اختلالات دو قطبی استفاده می‌شود. اما اگر برای شما مناسب است نیازی به تغییر آن نیست.

 تجویز های ضد جنون جدید (مثل اولانزاپین) نیز می‌تواند به عنوان تثبیت کننده استفاده شود.

 بهترین دارو برای من کدام است؟

شما باید در این مورد با روانپزشک خود مشورت کنید، اما چند قاعده کلی وجود دارد،

 لیتیوم، سدیم والپروت، اولانزاپین معمولا برای درمان طولانی مدت تجویز می‌گردند.

 کارمازپین برای مواقعی که نوسان خلق سریعتر و متناوب تری دارید پیشنهاد می‌گردد.

     ترکیب دارویی نیز کاهی لازم است

بطور کلی بهترین دارو به وجود شما بستگی دارد. یک دارو ممکن است برای یک نفر مناسب باشد ولی در شخص دیگری اثر خوبی نداشته باشد. اما برای اولین تجویز اصولا دارویی تجویز می‌گردد که تاثیر بیشتری در دیگران نشان داده است.

بدون دارو چه اتفاقی می‌افتد؟

لیتیوم 30 تا 40 درصدازاحتمال عود بیماری کم می‌کند، اما  هرچه تعداد دوره های شیدایی شما بیشتر باشد، احتمال عود آن هم بیشتر است.

تعداد دوره ای شیدایی قبلی

احتمال  دوباره شیدایی در سال بعد

بدون مصرف لیتیوم

با مصرف لیتیوم

تعداد دوره ای شیدایی قبلی	احتمال  دوباره شیدایی در سال بعد
	بدون مصرف لیتیوم	با مصرف لیتیوم
1-2	10%	6%-7%
3-4	20%	12%
بیشتر از 5	40%	26%

 با افزایش سن ، احتمال  عود دوره ها همچنان ثابت می‌ماند. حتی ممکن است شما برای مدت طولانی مشکلی نداشته باشید، اما همواره خطر بازگشت  وجود دارد.

از چه موقع شروع به مصرف دارو کنیم؟

پس از گذراندن یک دوره، نمی‌توان گفت که دوره های بعدی چه زمانی باز می‌گردند. ممکن است شما مایل به مصرف دارو در این مرحله نباشید مگر اینکه دوره شما بسیار شدید بوده باشد. اگر برای بار دوم مبتلا شوید به احتمال 80 درصد دوره ها عود خواهند کرد. اغلب روانپزشکان در این حالت داروهای تثبیت کننده را پیشنهاد می‌دهند.

برای چه مدت یک داروی تثبیت کننده باید مصرف شود؟

برای حداقل دو سال بعد از یک دوره اختلال و تا 5 سال در حالتهای زیر میتون ادامه داد .

 عود مکرر دوره ها

 دوره جنون

 استفاده از الکل یا مواد مخدر

داشتن استرس در خانه یا محل کار

در صورت ادامه داشتن مشکل، ممکن است مجبور شوید برای مدت طولانی تری به مصرف دارو ادامه دهید.

روشهای درمانی روانشناسی

در فاصله بین دوره های شیدایی یا افسردگی، درمانهای روانشناسی می‌تواند موثر ابشد. این درمانها باید حدود 16 جلسه یک ساعته به مدت 6 تا 9 ماه باشند.

این درمانها شامل:

تربیت روانی(Psycho education)- دانستن بیشتر در مورد اختلالات دو قطبی

 تحت نظر داشتن حالت روحی- کمک کردن به شما برای شناخت زمانهای تغییر حالت روحی

 استراتژی خلقی- کمک کردن برای جلوگیری از تغییر حالت روحی به شیدایی یا افسردگی کامل

کمک برای افزایش مهارتهای سازگاری

 شناخت و رفتار درمانی(CBT) برای افسردگی

حاملگی

شما باید هر برنامه برای حاملگی را با روانپزشک خود در میان بگذارید. با هم فکری هم، شما می‌توانید برای کنترل حالات روحی خود در طول حاملگی و پس از تولد نوزاد برنامه ریزی کنید.

اگر باردار هستید، بهتر است برای آگاهی از قطع یا ادامه مصرف لیتیوم با روانپزشک خود مشورت کنید. گرچه لیتیوم از دیگر تثبیت کننده ها بی خطرتر است، اما باید خطر احتمالی آن برای نوزاد با خطر احتمال بازگشت افسردگی یا شیدایی در شما مقایسه شود. این احتمال در سه ماه اول بارداری بیشتر است. پس از گذشت هفته بیست و ششم، لیتیوم بی خطر است. اما اگر لیتیوم مصرف می‌کنید، نباید به نوزاد شیر بدهید.در طول زمان حاملگی، تمام کسانی که با این موضوع در رابطه اند شامل: پزشک متخصص زنان- ماما- پزشک خانواده – روانپزشک و پرستار روانپزشک- باید با هم در ارتباط باشند.

درمان یک دوره افسردگی یا شیدایی

دوره افسردگی

داروهای افسردگی معمولا باید به داروهای  تثبیت کننده  خلقی اضافه شود. متداول ترین این داروهاSSRIs (مهار کننده های جذب سروتونین) است. این داروها بر یک ماده شیمیایی در مغز به نام سروتونین تاثیر گذاشته و به نظر می‌رسد که با مصرف این دارو نسبت به داروهای دیگر  احتمال تغییر خلق به حالت شیدایی کمتر است. داروی قدیمی ضد افسردگی تری سیکلیک به علت نداشتن این خصوصیت  توصیه نمی‌گردد.

در صورتی که شما به تازگی یک دوره شیدایی داشته و یا اختلال خلق تناوبی سریع را تجربه کرده اید، داروهای ضد افسردگی ممکن است منجر به بازگشت حالت شیدایی شوند. در این حالت بهتر است سطح داروی تثبیت کننده را افزایش داده و از داروهای ضد افسردگی استفاده نکرد. داروهای ضد افسردگی پس از 2 تا 6 هفته استفاده باعث  بهبود حالت خلقی می‌شوند، اما خواب و اشتها زودتر بهبود پیدا می‌کند. مصرف این دارو باید حداقل 8 هفته پس از بهبود افسردگی ادامه پیدا کند و سپس باید به آرامی‌از مقدار آنها کاسته شود.

حتی پس از بهبودی بهتر است  همواره این قرصها را با توجه به نظر روانپزشک  همراه داشته باشید. اگر خیلی زود مصرف قرصها را ترک کنید، احتمال عود افسردگی در شما زیاد است. اگر شما به یکباره مصرف را قطع کنید، ممکن است دچار علایم ترک (Withdrawal ) شوید.

در صورتی که دوره شیدایی را تجربه کردید، نباید داروهای ضد افسردگی را برای مدت طولانی مصرف کنید.

شیدایی و دوره های افسردگی مخلوط

در این صورت هرگونه داروی ضد افسردگی باید متوقف شود. داروی تثبیت کننده و یا داروهای ضد جنون به تنهایی و یا حتی همراه هم  می‌توان استفاده کرد. داروهای ضد جنون در اسکیزوفرنی استفاده می‌شوند اما می‌توان برای کم کردن فعالیت بیش از اندازه، خودبزرگ بینی، بی خوابی و از بین بردن دوره شیدایی استفاده کرد.

داروهای ضد جنون قدیمی تر مثل کلروپرومازین و هالوپریدول اثرات جانبی مثل لرزش و گرفتگی عضلات دارند. برخی از داروهای جدیدتر مثل رسیپریدون و اولانزاپین بدون این اثرات جانبی نامناسب می‌توانند علایم شیدایی را کاهش دهند.

پس از شروع درمان، علایم ممکن است پس از چند روز بهبود یابند اما درمان باید چندین ماه ادامه پیدا کند. برای رانندگی در مدت مصرف باید با پزشک خانواده خود مشورت نمایید.

متوقف کردن نوسانات خلقی – خود درمانی

     تحت نظر گرفتن رفتار شحصی

نشانه های تغییر حالت خود را یاد بگیرید تا بتوانید در موقع مناسب کمک بگیرید. با اینکار شما می‌توانید از بروز  کامل عارضه و یا بستری شدن در بیمارستان اجتناب کنید. نوشتن حالات روحی روزانه می‌تواند به شما در این کار کمک کند.

    اطلاعات

تا می‌توانید در مورد بیماری تان و آنچه برای درمان آن مفید است اطلاعات کسب کنید.

   استرس(تنش)

از شرایط تنش زا بپرهیزید. پرهیز کامل از تنش غیر ممکن است بنابر این بهتر است یاد بگیرید چگونه این شرایط را کنترل کنید. شما می‌توانید از طریق CD یا DVD و یا گروهای تمدد اعصاب و یا پیشنهادهای روانشناسان به استرس خود غلبه کنید.

   روابط اجتماعی

افسردگی یا شیدایی می‌توانند اثرات نامطلوبی بر دوستان و خانواده داشته باشد. شما ممکن است مجبور به بازسازی روابط تان بعد از یک دوره افسردگی یا شیدایی بشوید.

داشتن حداقل یک نفر که بتوانید به او اعتماد کنید بسیار مفید است. دوستان و خانواده نیاز دارند بدانند که چه اتفاقی برای شما می‌افتد و آنها چه کاری می‌توانند برای شما انجام دهند.

      فعالیت

سعی کنید زندگی، کار، استراحت و روابطتان با دوستان و خانواده را متعادل کنید. در صورتی که شما بیش از اندازه مشغول باشید ممکن است دچار دوره شیدایی شوید.

مطمین باشید که زمان کافی برای استراحت دارید. در صورتی که شما بیکار هستید به دنبال گذراندن یک دوره اموزشی و یا کار داوطلبانه که وابستگی با بیماری روانی ندارد باشید .

 ورزش

20 دقیقه ورزش ، سه بار در هفته برای بهبود شرایط روحی مفید است.

 تفریح

 به طور مرتب کارهایی انجام دهید که شما را شاد کرده و به زندگی شما معنا می‌بخشد.

ادامه درمان

ممکن است شما بخواهید قبل از اینکه دکتر دستور قطع دارو بدهد ، از ادامه مصرف خودداری کنید. متاسفانه اینکار اغلب به بازگشت دوره ها منجر می‌شود. با دکتر و خانواده خود هنگامی‌که بهبود یافتید در این مورد صحبت کنید.

در درمان خود اظهار نظر کنید

اگر برای اختلال دو قطبی در بیمارستان بستری شده اید، بهتر است برای دکتر و خانواده خود یک «رهنمود آینده،Advance Directive»تهیه کنید که اگر شما دوباره مریض شدید چگونه با شما رفتار کنند.

از پزشکم (GP) چه انتظاری دارم؟

در صورتی که شما لیتیوم مصرف می‌کنید دکتر شما باید:

فشار خون و بررسی سلامتی عمومی سالانه

آزمایش سطح لیتیوم خون هر 3 تا 6 ماه

آزمایش خون برای تست کارکرد کبد و تیرویید حداقل هر 15 ماه یکبار

نکاتی برای دوستان و خانواده

افسردگی و شیدایی برای دوستان و خانواده ناراحت کننده و خسته کننده است

رفتار در طول دوره

افسردگی

دانستن اینکه  به افراد بسیار افسرده چه بگوییم سخت است. آنها همه چیز را از دیدگاه منفی می‌بینند و قادر نیستند بگویند از شما چه می‌خواهند. آنها ممکن است زودرنج و گوشه گیر باشند اما در همان حال به کمک شما نیاز دارند. آنها ممکن است نگران باشند ولی نخواهند یا نتوانند که نصیحت شما را بپذیرند. سعی کنید در حد امکان صبور باشید و آنان را درک کنید.

شیدایی

در شروع یک دوره شیدایی، شخص شاد و پرانرژی به نظر می‌رسد. هرچند که اینگونه هیجانات منجر به بدتر شدن شرایط روحی آنان می‌گردد. بنابراین سعی کنید آنان را متقاعد کنید که کمکشان نمایید و به آنان در مورد بیماری شان توضیح دهید.

کمکهای عملی بسیار مهم هستند. مطمین شوید که دوست یا فامیل شما قادر است که از خود نگهداری کند.

کمک به شخص محبوبتان برای بهبودی

اطلاعات بیشتری در مورد اختلالات دوقطبی پیدا کنید. همراهی شما با بیمار در جلسات روانپزشکی بسیار موثر خواهد بود.

از خودتان مراقبت کنید

به خودتان زمان و فضا ی کافی برای تجدید قوا بدهید . مطمین باشید که زمانهایی برای خودتان و گذراندن با دوستانتان اختصاص داده اید. در صورتی که دوست یا فامیل شما در بیمارستان است، مدت نگهداری از انها را با دیگران تقسیم کنید. شما  به دوستتان وقتی خسته نیستید بهتر می‌توانید کمک کنید.

در مواقع اضطراری

در شیدایی شدید، شخص ممکن است حالت خصمانه ، بدگمانی به خود گرفته و یا به صورت لفظی  ویا فیزیکی درگیر شود.

در افسردگی شدید، شخص ممکن است تصمیم به خودکشی بگیرد.

در صورتی که متوجه شدید که آنها:

با نخوردن و نیاشامیدن کاملا از خود غافل شده اند

خود یا دیگران را در شرایط خطرناک قرار می‌دهند.

از آزار دادن یا کشتن خود حرف می‌زنند.

سریعا برای آنان از مراکز درمانی کمک بخواهید.

نام و شماره یک شخص متخصص قابل اعتماد را داشته باشید. گاهی بستری کوتاه مدت در بیمارستان لازم است.

مراقبت از کودکان

در صورتی که شما شیدا یا افسرده هستید، به طور موقت نمی‌توانید از کودکانتان مراقبت کنید. در این مدت همسر یا فرد دیگری از خانواده باید این وظیفه را به عهده بگیرد. بهتر است  در دوران بهبودی در این مورد تصمیم گیری کنید.

ممکن است بچه شما هنگامی‌که شما سالم نیستید احساس نگرانی و سر در گمی کند. این موضوع را از رفتارشان نیز می‌توان فهمید.

برای بچه ها بسیار مفید خواهد بود اگر بزرگترها ی آنان حساس و فهیم بوده و بتوانند با خونسردی و سازگاری به مشکلات آنها پاسخ دهند. بزرگترها می‌توانند به آنان بفهمانند که چرا پدر یا مادر آنها رفتار متفاوتی دارد. سوالات انها باید با خونسردی، به درستی و به زبانی که متوجه شوند پاسخ داده شود. آنها احساس بهتری خواهند داشت اگر به برنامه عادی زندگی شان بازگردند.

چگونه اختلالات دوقطبی را برای کودکان توضیح دهیم؟

بچه های بزرگتر ممکن است خود را در بروز مشکل مقصر بدانند. باید آنان را مطمئن ساخت که عامل این بیماری نیستند و می‌توانند به بهبود آن کمک کنند. هنگامی که بچه های بزرگتر وظیفه مراقبت از پدر یا مادر بیمار را برعهده بگیرند، نیاز به درک ویژه و پشتیبانی عملی دارند.

اختلال خلقی

اختلال خُلقی (به انگلیسی: mood disorder) به نوعی از اختلالات روانی اطلاق می‌شود که با تجربه افسردگی یا شیدایی (یا هر دو) تعریف می‌شود.اختلالات خلقی شامل دو ردهٔ اصلی افسردگی تک‌قطبی و اختلال دوقطبی هستند.

این اختلالات در ICD-10 تحت عنوان «اختلالات خلقی (عاطفی) (به انگلیسی: mood (affective) disorders)» طبقه‌بندی می‌شوند.

مراقبت‌های پرستاری در اختلالات خلقی

پرستار می‌تواند داده‌های ارزیابی را از بیمار، خانواده بیمار، سایر افراد درگیر در امر درمان و مراقبت ویا در صورت وجود پرونده‌های پزشکی قبلی بیماردریافت نماید. در بررسی بیماران مبتلا به اختلالات افسردگی باید خطر خود کشی و دیگر کشی، ارزیابی توانایی‌های بیمار، میزان فعالیت‌های اجتماعی، نگرش نسبت به خود و ارزیابی منابع اجتماعی بیمار، مورد توجه قرار گیرد، بررسی این موارد با اخذ شرح حال کامل و معاینه وضعیت روانی امکان‌پذیر می‌گردد.

درمعاینه وضعیت روانی باید این موارد بررسی شوند:۱)توصیف کلی ۲)خلق، عاطفه و احساسات ۳)تکلم ۴)ادراک ۵)اختلالات تفکر ۶)موقعیت سنجی ۷)حافظه ۸)قضاوت و بینش ۹)علایم جسمی

تشخیص‌های پرستاری

کاهش مراقبت از خود مشخص با ظاهر نامتناسب و ژولیده به علت افسردگی

توانایی بالقوه جهت آسیب زدن به خود ودیگران مشخص با گفته‌های مستقیم یا غیرمستقیم به علت احساس درماندگی

اشکال در پنداشت از خود مشخص با احساس بی‌ارزشی، کاهش اعتماد به نفس به علت داشتن افکار منفی

اختلال در تعاملات اجتماعی مشخص با عدم علاقه به برقراری رابطه با دیگران به علت افسردگی

اختلال در الگوی خواب به علت افسردگی

تغییر در تغذیه، کمتر از نیاز بدن، مشخص با بی اشتهایی به علت افسردگی

مداخلات پرستاری

مداخلات مربوط به کاهش مراقبت از خود:شرکت دادن بیمار در امر شستشو و نظافت شخصی و هر زمان که بیمار در انجام آن‌ها موفق شد مورد تشویق قرار گیرد، تقویت مثبت موجب ارتقا عزت نفس می‌شود. گاهی لازم است به بیمار به‌طور واقعی و عینی نشان داد که چگونه می‌تواند فعالیتی را که احساس می‌کند که برایش مشکل است، انجام دهد.

مداخلات مربوط به خودکشی و دگرکشی:برقرار نمودن ارتباط خوب با بیمار یک روش خوب در پیشگیری از خود کشی است، چون احساس می‌کند که فرد با ارزشی است. تدابیر امنیتی مانند دور کردن وسایل خطرناک و نظارت دقیق بیمار الزامی است؛ تشویق بیمار به بیان احساسات و در جریان دادن پزشک، اطرافیان و پرسنل بخش نیز از اقدامات دیگر می‌باشد.

مداخلات مربوط به اشکال در پنداشت خود:باید به بیمار کمک شود تا توانایی‌های خود را شناسایی کند. ترتیب دادن برنامه‌ای برای فعالیت در طول روز، البته این فعالیت‌ها نباید خارج از توانایی‌های فرد باشد، که بیمار بتواند فعالیت‌ها را با موفقیت به پایان برساند و تقویت دریافت نماید، در غیر این صورت سبب احساس بی‌کفایتی و کاهش بیشتر اعتماد به نفس بیمار می‌شود. تشویق بیمار به شرکت در فعالیت‌های گروهی که از آن بیمار بازخورد مثبت دریافت کند.

مداخلات مربوط به اختلال در تعاملات اجتماعی:بررسی رفتارهای اجتماعی بیمار و تلاش دربرطرف کردن کمبودهای او در این زمینه، حائز اهمیت است. در کنار بیمار افسرده‌ای که از دیگران کناره‌گیری می‌کند بنشینید و به خواندن روزنامه یا کار دیگری مشغول شوید. به این طریق، بیماراحساس می‌کند فرد با ارزشی است. گاهی از خود می‌توان واکنشی نشان داد مثلاً خود را معرفی کنید ویا اعلام آمادگی جهت شنیدن حرف‌های او، بعد از برقراری ارتباط و احساس راحتی بیمار، او را به شرکت در فعالیت‌های گروهی تشویق کنید.

مداخلات مربوط به اختلال در الگوی خواب:تهیه گزارش دقیقی از الگوی خواب بیمار در طول شب. به‌طور کلی اقدامات لازم عبارتند از:مشغول کردن بیمار در طول روز، روش‌های ساده و معمولی مثل نوشیدنی گرم ولی غیر محرک، غذای مختصر و سبک، حمام گرم. باید مصرف مواد حاوی کافئین مانند چای، قهوه و غیره محدود شود. موسیقی ملایم نیز می‌تواند کمک‌کننده باشد، داروهای ضد افسردگی نیز بهتر است در هنگام خواب به بیمار داده شود.

مداخلات مربوط به تغییرتغذیه:برای بیماران افسرده‌ای که اشتهای غذا خوردن ندارند لازم است یک رژیم غذاییی کامل در نطر گرفته شود گاهی با تجویزپزشک به بیمار ویتامین داده می‌شود. شرایطی جهت تحریک اشتهای بیمار مانند گذاشتن یک گلدان سر میز غذا، و حتی در صورت امکان غذای مورد علاقه بیمار فراهم شود.

سایرمداخلات:پرستار باید به بیمار فرصت دهد که احساسات خود را بیان کند، این کار باعث می‌شود که بیمار بداند به احساسات خود مسلط است. گاهی لازم است به بیمار اجازه داده شود که گریه کند، فریاد زند یا حتی به بالش و تشک مشت بزند تا بدین ترتیب دشمنی و خصومت خود را بدون احساس گناه خالی کند.

ارزشیابی

ارزیابی برنامه مراقبتی وابسته به دستاوردهای هر بیمار است. مهم است که بیمار احساس امنیت کند و میل شدید به خود کشی نداشته باشد. مشارکت در جلسات درمانی نتایج مطلوب تری را برای بیمار فراهم می‌کند. اگر بتوانیم علائم عود بیماری را زود شناسایی کنیم و برای درمان سریعاً اقدام کنیم می‌توانیم دوره‌های افسردگی را کاهش دهیم.

فرایند پرستاری در مانیا

معاینه وضعیت روانی بیماران مانیا به صورت زیر است: ۱)ظاهر کلی ۲)خلق، عاطفه و احساسات ۳)تکلم ۴)تفکر ۵)ادراک ۶)موقعیت سنجی ۷)رفتارهای تکانه‌ای ۸)تعاملات اجتماعی ۹)قضاوت و بینش ۱۰)وضعیت جسمانی

تشخیص‌های پرستاری

توانایی بالقوه برای صدمه به خود یا دیگران مشخص با رفتارهای تحریکی به علت بیماری

اختلال در تعاملات اجتماعی مشخص با دخالت‌های بی‌جا و بازی گرفتن دیگران به علت بیماری

تغییر در فرایندهای تفکرمشخص با هذیان‌های بزرگ منشی به علت بیماری

اختلال در الگوی خواب مشخص با کاهش نیاز به خواب به علت بیماری

مداخلات پرستاری

مداخلات مربوط به توانایی بالقوه برای صدمه و آسیب رساندن به خود و دیگران: محیطی برای بیماران مانیا فراهم شود که فعالیت‌های آن‌ها را محدود کند، به عبارتی در آن محیط آرام شوند. این محیط حداقل امکانات تحریکی را داشته باشد؛ مانند نور ملایم، رفت وآمد کم، تزئین ساده‌تر و سر و صدای کمتر. بهتر است به فعالیت‌های انفرادی مشغول شوند؛ زیرا در فعالیت‌های جمعی میل به رقابت دارند. فعالیت‌هایی نظیر قدم زدن، باغبانی، جارو کردن، نقاشی، نویسندگی و.. می‌تواند انرژی زیاد آن‌ها را کاهش دهد. بیماران مانیا علاقه زیادی به لطیفه گویی و خنداندن دیگران دارند که نباید در این جهت توسط دیگران تشویق شوند، زیرا ممکن است بیمار را تحریک کند. درصورتی‌که بیمار رفتار کلامی یا غیر کلامی تهدیدکننده دارد باید تحت نظارت دقیق قرار گیرد.

مداخلات مربوط به اختلال در تعاملات اجتماعی: رفتارهای اجتماعی نامناسب بیماران مانیا با دخالت‌های بی‌جا و بازی گرفتن دیگران مشخص می‌شود؛ لذا ضمن احترام به شخصیت آنها، باید حد و مرزی برای آن‌ها در نظر گرفت. زمانی که بیماررفتاراجتماعی مناسبی را از خود نشان می‌دهد، مورد تشویق قرارگیرد.

مداخلات مربوط به تغییرات تفکر: برخورد با هذیان‌های بیماران مانیا، مشابه برخورد با هذیان‌های سایر بیماران سایکوتیک است.

مداخلات مربوط به اختلال در الگوی خواب: اقدامات معمولی جهت فراهم کردن شرایط لازم برای قبلاً توضیح داده شد. ایجاد محیطی نسبتاً تاریک و حداقل سر و صدا برای بیماران مانیا مفید است.

ارزشیابی کلی بیماران خلقی

تأثیر مداخلات پرستاری برای بیماران مبتلا به اختلالات خلقی و به وسیلهٔ تغییرات در شناخت، عاطفه، رفتار و عملکرد بیمار مشخص می‌شود.نتایج کوتاه مدت مورد قبول شامل کاهش افکار خودکشی، عدم صدمه به خود، جلوگیری از تهاجم، کاهش تکانه‌ها، افزایش ابراز احساسات و تمرکز،انتخاب اهداف واقعی، بهبود وضعیت ظاهری و بهداشت و حفظ یک الگوی خواب مناسب است. نتایج بلند مدت شامل بهبود موقعیت عملکردی فرد و کیفیت زندگی و پیشگیری از عود بیماری خواهند بود.