اختلال جسمانی شدن

مشخصه اختلال جسمانی شدن وجود علائم متعدد جسمی‌ است که هیچ گونه توضیح طبی و آزمایشگاهی برای آنها نمی‌توان یافت. اسامی‌قبلی بیماری عبارتند از: هیستری یا سندرم بریکه. بیماری قبل از ۳۰ سالگی شروع می‌شود و سیری مزمن دارد. به طوری‌که چندین سال طول می‌کشد و در ضمن آن بیمار مراجعات متعدد پزشکی دارد. لازم به ذکر است اختلال جسمانی شدن از دسته اختلالات شبه جسمی میباشد.

بررسی اختلال جسمانی شدن

دوره‌های اوج علائم یا پیدایش علائم جدید معمولا ۹- ۶ ماه و دوره‌های کاهش علائم نیز حدود ۱۲- ۹ ماه طول می‌کشد و کمتر دیده شده است که بیمار در فاصله یک سال مراجعه پزشکی نداشته باشد.

این بیماران از طبیبی به طبیب دیگر مراجعه می‌کنند. تمایلی به مصرف مفرط داروها دارند و به صورت سوءاستفاده‌کننده از دارو درمی‌آیند.

شیوع  اختلال جسمانی شدن در جمعیت کلی ۵/۰- ۱/۰ درصد است. بیماری در زنان ۵ تا ۲۰ برابر از مردان شایع‌تر است. در طبقات اجتماعی پایین و افراد کم‌سواد شایع‌تر است. شایع‌ترین سن شروع بیماری ۱۳- ۹ سالگی است.

نیمی ‌از مبتلایان، یک اختلال روانی همراه نیز دارند. اختلالات شخصیتی شایع در این افراد عبارتند از دوری‌گزینی، پارانوئید، خودشکن و وسواس جبری.

علت اختلال جسمانی شدن

علت اصلی این بیماری ناشناخته است. برخی بیماری را نتیجه موارد زیر می‌دانند:

اجبار در انجام کاری که فرد تمایلی به آن ندارد.

ابراز هیجانات از طریق علائم جسمی‌(نظیر عصبانی بودن از همسر).

پیدایش علائم جسمی‌ به عنوان نمادی از احساسات و عقاید درونی فرد.

روانکاوان، علائم را جایگزینی برای تکانه‌های غریضی فرونشانده شده می‌دانند. طرفداران نظریه‌های رفتاری معتقدند که در سابقه این افراد معمولا مواردی چون آموزش‌های غلط والدین، حمایت‌های بی‌ثبات دوران کودکی، عوامل اجتماعی- فرهنگی و قومی‌ و مورد سوءاستفاده جسمی ‌واقع شدن وجود دارد.

شایع‌ترین علائم جسمی اختلال جسمانی شدن ‌عبارتند از:

تهوع

استفراغ

اشکال در بلع

درد دست‌ها و پاها

تنگی نفس بدون ارتباط با فعالیت

فراموشی و شایع‌ترین علائم روانپزشکی

اضطراب و افسردگی

هستند. از موارد دیگر می‌توان اختلال شخصیت ضداجتماعی و نمایشی و سوء مصرف الکل و داروها را نام برد.

سابقه پزشکی این بیماران بسیار مبهم و پیچیده است و در آن جراحی‌های متعدد به چشم می‌خورد. بیمار در مورد سابقه بیماری‌ اش بسیار اغراق‌آمیز و پرآب و تاب و بدون رعایت مسائل زمانی صحبت می‌کند.

این بیماران افرادی وابسته، خودمحور، خواستار تمجید و تعریف و استاد در بازی دادن دیگران به شمار می‌روند.

مشکلات زناشویی، شغلی، اجتماعی در این‌ بیماران شایع‌تر است و اغلب رفتار فریب‌ دهنده‌ای دارند.

معیارهای تشخیصی اختلال جسمانی شدن

 سابقه شکایات جسمانی متعدد که قبل از ۳۰ سالگی شروع شده چندین سالی دوام یافته و منجر به درمان‌جویی یا اختلال قابل ملاحظه در عملکرد اجتماعی – شغلی یا سایر زمینه‌های مهم گردیده است.

– هر یک از معیارهای زیر باید موجود بوده و علائم منفردا باید زمانی در سیر اختلال روی دهند.

چهار علامت درد، مربوط به ۴ محل یا کارکرد مختلف از قبیل: سر، شکم، کمر و…

دو علامت معدی – روده‌ای به غیر از درد مثل تهوع، استفراغ و نفخ.

یک علامت جنسی به غیر از درد مثل: عدم نعوذ.

یک علامت نورولوژیک کاذب نظیر: کوری، کری، دوبینی، فقدان حس.

راه های درمان اختلال جسمانی شدن

– این بیماران بهتر است که همواره تحت نظر یک پزشک باشند. ملاقات‌های منظم یک‌ ماهه که کوتاه بوده و شامل معاینه فیزیکی و توجه به علائم جدید باشد، روش خوبی در برخورد با این افراد است.

– روان درمانی فردی و گروهی در سازگار شدن با علائم و بیان احساسات و هیجانات درونی به بیمار کمک می‌کند.

– تجویز دارو باید به دقت صورت گیرد. چون این افراد از نظر مصرف منظم و صحیح دارو قابل اعتماد نیستند.