مشکلات افسردگی در نوجوانان

نوجوانی و جوانی یکی از حساس ترین بازه های زمانی در طی زندگی ما میباشد. بازه ای که روحیه تمامی ما حساس میباشد و با کمترین تغییر شرایط به هم میریزد و دستخوش تغییر میشود. یکی از مواردی که میتواند بر حال و روز دوران نوجوانی تاثیر نفی بگذارد افسردگی در نوجوانان است. علل افسردگی در نوجوانان بسیار میباشند که باید با ریشه یابی از تکرار آنها جلوگیری کرد.به یاد داشته باشید افسردگی جوانان زهر هلاهل نیست.

بسیای از نوجوانان احساس افسردگی خود را به صورت احساس ملال و بی‌قراری، خودبیمارانگاری یا پرخاشگری و رفتار بزهکارانه بروز می‌دهند.۴۰ درصد از نوجوانان گزارش داده‌اند که بعد از بلوغ دچار احساس غمگینی، بی‌ارزشی و بدبینی نسبت به آینده شده‌اند افسردگی در کشور ما به صورت یک مشکل روانی زندگی بزرگسالی درآمده است.در مراکز خرید و محل کار و اتوبوس‌های عمومی و در کوچه و خیابان به شمار زیادی از افراد بر می‌خوریم که سر در گریبان و مبهوت و افسرده و عصبی هستند، چهره‌های‌شان در هم کشیده است و گویی نمی‌توانند بخندند. مصرف قرص‌های ضد افسردگی نیز افزایش یافته است.برای همه پیش می آید که در برهه ای از زندگی دچار ناراحتی و رنجی می شویم که گاه تحمل آن برایمان سخت و طاقت فرسا می شود و شاید بتوان گفت به نوعی دچار افسردگی می شویم.با هر اتفاق کوچکی به هم می ریزیم، انجام کارها به نظرمان سخت می شود و آستانه تحملمان پایین می آید. ماندن در این حالت برای مدتی کوتاه و بعد از اتفاقی ناخوشایند، طبیعی است.

اما وقتی بیش از اندازه طول بکشد و نتوانیم از این حالت درآییم، طبیعی نیست و حتما باید به متخصص یا مشاور مراجعه کنیم.در این میان افسردگی در نوجوانان و جوانان نیز به نوعی دیگر مشکل ساز است. قبل از هر اقدامی میبایست در نظر داشته باشید که افسردگی چیست؟ و با تدوین تعریف افسردگی نسبت به آن اقدام کنیم.

آن ها در ابتدای راه پرفراز و نشیب زندگی خود هستند و اگر نتوانند مشکلات را هموار کنند و بر آن ها فائق آیند، در آینده حتما با مشکلات بیشتری مواجه می شوند.

ضمن اینکه ابتلا به افسردگی در نوجوانان با بزرگ سالان متفاوت است و از این لحاظ نیاز به بررسی جداگانه دارد.

افسردگی غالبا علت مشکلات دیگر یا همراه با مشکلات دیگر مانند:

بی‌اشتهایی عصبی

پراشتهایی عصبی

پرخوری

اعتیاد

سوء استفاده جنسی

اتوانی یادگیری و

مشکل در نقش جنسیتی

همراه است.

تشخیص افسردگی در نوجوانان کار نسبتا دشواری است. اکثر نوجوانان نوسانات اخلاقی زیادی از خود نشان می‌دهند.

افسردگی زنان خانه دار

این اُفت و خیزها به ویژه در آغاز نوجوانی مشاهده می‌شود. چند عامل را می‌توان از جمله دلایل سرعت تغییرات خلقی نوجوانان به شمار آورد.

اول این‌ که رشد زیستی باعث بالا رفتن سطح خودآگاهی نوجوان می‌شود. در اوایل نوجوانی حساسیت فرد نسبت به خود و تمام افکار و اعمالش بالا می رود.

نامتناسب شدن اندام‌ها در این دوره باعث می‌شود فرد در ارزیابی از بدن خود تجدیدنظر کند که ممکن است باعث ایجاد حساسیت منفی شود.

افزایش ترشحات هورمونی دومین عامل تغییرات خلقی نوجوان استدر واقع تغییرات سریع بدنی در اوایل نوجوانی متأثر از تغییر سطح ترشحات هورمونی نیز هست و این امر باعث تغییرات خلقی و احساسات نوجوان می‌شود به گونه‌ای که او گاهی احساسات مثبت و گاهی احساسات منفی پیدا می‌کند.

عامل سوم در تغییرات خلقی نوجوان، آگاهی یافتن بیشتر نوجوان از احساسات خود است.

در اوایل نوجوانی فرد احساسات متفاوتی پیدا می‌کند و بتدریج خودآگاهی او نسبت به این احساسات نیز افزایش می‌یابد و این امر باعث مبالغه او درباره تغییرات خلقی و بالا و پایین رفتن آن می‌شود.عامل دیگری که باعث اُفت احساس نوجوان می‌شود، مشکلات مربوط به رشد هویت آنان استکشف جنبه‌های مختلف خود و ایفای نقش‌های مختلف باعث می‌شود که آنان در برخی از این نقش‌ها موفق نباشد و این امر باعث احساسات ناخوشایند می‌شود.

در برخی از موارد نوجوانانی که به تجویز پزشک یا روان‌پزشک از داروهای ضدافسردگی استفاده می‌کنند.

اما به دلیل دشواری و طولانی بودن و عدم دسترسی به درمان روانی، اجتماعی و تربیتی امکان رفع مشکل خود را پیدا نمی‌کنند تغییر قابل ملاحظه‌ای در احساسات منفی و افسردگی آنان ایجاد نمی‌شود و این امر ممکن است وضع آنان را بدتر کند.

میل به خودکشی در نوجوانان

آمارهای جهانی نشان می‌دهد که ۸ تا ۱۰ درصد نوجوانان میل به خودکشی داشته‌اند.به اعتقاد کوران خودکشی نوجوان به خاطر تحریک عصبی لحظه‌ای نیست بلکه ناشی از عدم موفقیت در تلاش‌های بسیاری است که برای حل مشکلات کرده است.ناامیدی نوجوانان مهم‌ترین عامل خودکشی در آنها محسوب می‌شود. عدم اثبات و عدم سازگاری خانوادگی از مشخصات بارز نوجوانانی است که اقدام به خودکشی را در آنها تقویت می‌کنند.وقتی نوجوانی حرف از خودکشی می‌زند باید او را جدی تلقی کنیم و در این موارد مداخله درمانی باید زود آغاز شود.

طبقه اختلالات خلقی از علل افسردگی در نوجوانان

اختلالات خلقی شامل دو بخش می شود؛ اختلالات افسردگی و اختلالات دوقطبی. یعنی هم فاز افسردگی وجود دارد و هم فاز شیدایی و مانیا.

فاز افسردگی شامل خلق غمگین و ملال است. اما در فاز شیدایی فرد دچار حالت های هیجانی شاد و غیرطبیعی می شود

توجه ما هم بیشتر به همان افسردگی است. بعضی عوامل در کودکان وجود دارند که آن ها را برای ابتلا به اختلالات خلقی آسیب پذیر می کنند.

ین عوامل، ابتدا شامل اختلالات خانوادگی خلقی آسیب پذیر می کنند. این عوامل، ابتدا شامل اختلالات خانوادگی مزمن می شوند، یعنی معمولا امکان بروز مشکلات ذهنی و عاطفی در کودکان و نوجوانانی که والدینشان با همدیگر مشکل دارند، بیشتر است.

البته منظور از این مشکلات فقط دعواهای خانگی نیست؛ بلکه مشکلات مزمنی است که دیگر امیدی به حل آن ها وجود ندارد.

مورد دیگری که در ایجاد اخلاق غمگین و افسردگی در نوجوانان موثر است، وجود بعضی سوءرفتارها و خصلت هایی است که بعضی والدین دارند، مثلا پرخاشگری کلامی یا جسمانی والدین یا غفلت های بیش از اندازه آن ها از فرزندان خود.

به عبارت دیگر می توان گفت والدینی که آن قدر درگیر کار و انواع مشکلات خودشان هستند که از فرزندانشان غافل می مانند، این رفتارها را تجربه می کنند.

یکی دیگر از عوامل مهم ابتلا به افسردگی در نوجوانان، شکست های مختلف آن ها در زمان های مختلف استیعنی چون نوجوان در هر دلیلی در زمینه ای با شکست مواجه شده است، حال با مشکلات یادگیری مواجه است و تمرکز ندارد.البته وجود بعضی از ضعف ها نیز مثل بیماری، چاقی مفرط یا لکنت زبان و… در نوجوانان باعث بروز ناراحتی هایی در آن ها می شود.

مشکلات مادر و فرزند و بروز افسردگی در نوجوانان

نقش مادر در تربیت و بروز احساسات مختلف در نوجوانان بسیار مهم است.مثلا مادرانی که دچار بعضی اختلالات از جمله خودشیفتگی هستند یا خلق و خوی با ثباتی ندارند، احتمال اینکه فرزندانشان مبتلا به افسردگی شوند، بیشتر است.بعضی مشکلات هم مربوط به مشکلات مزاجی خود نوجوانان است؛ مثلا بچه هایی که گوشه گیر و خجالتی هستند و به نوعی در مهارت های برقراری ارتباط ضعف دارند، امکان ابتلای آن ها به افسردگی نیز بیشتر است.ضمن اینکه عامل وراثت هم در تمام این مشکلات نقش مهمی دارد.

علائم افسردگی در نوجوانان با بزرگ سالان کمی متفاوت است.

در بزرگ سالان هنگام بروز افسردگی، خُلق غمگین به سراغشان می رود و نمی توانند مثل همیشه لذت ببرند و اغلب بی خواب، بی اشتها و ناامید می شوند، اما افسردگی در نوجوانان بیشتر به صورت تحریک پذیری است.

افسردگی بهاره

یعنی نوجوان با کوچک ترین محرکی واکنش های پرخاشگرانه از خود نشان می دهد و به علاوه از افراد خانواده یا افراد هم سن و سال خود کناره گیری می کند.

البته اگر به تنهایی کناره گیری از خانواده باشد این موضوع غیرطبیعی نیست، زیرا معمولا در نوجوانان این رفتار دیده می شود، ولی اگر هم زمان هم از خانواده و هم از دوستان کناره گیری کند، قطعا به دلیل افسردگی است.نوجوانان هنگام بروز افسردگی در نوجوانان نمی توانند تمرکز داشته باشند که همین موضوع باعث می شود دچار افت تحصیلی شوندگاهی خوابشان بیشتر می شود و گاهی هم کمتر. اغلب خسته و بی حوصله هستند و کارهایشان را به تعویق می اندازند. ضمن اینکه نسبت به سر و وضع و نظافت خود هم بی اهمیت هستند.

کاهش عزت نفس

معمولا هذیان و توهم در دسته دیگری از اختلالات به نام «اختلالات سایکوتیک» قرار می گیرند.

اما در نوجوانان گاهی این هذیان و توهم می تواند از علائم افسردگی در نوجوانان باشد و اغلب هم شامل باورهای فلسفی و دیدگاه هایی است که به شدت به آن معتقدند.کسانی که به افسردگی در نوجوانان مبتلا می شوند معمولا در کارهای خود کند می شوند و تحرک زیادی هم ندارند

همچنین احساس لذت هم در آن ها کاهش می یابد. بنابراین عزت نفس و اعتماد به نفس آن ها هم بسیار کم می شود. گاهی هم ناراحتی های فیزیکی مانند حالت تهوع، سردرد یا دل درد دارند.داشتن تفکر خودکشی نیز مشکل دیگری است که هنگام بروز افسردگی در نوجوانان رح میدهد.

درمان و مقابله با افسردگی در نوجوانان

بدون شک نخستین کاری که هنگام تشخیص افسردگی در نوجوانان باید انجام داد، مراجعه به مشاور است. مشاوری که متخصص کودک و نوجوان باشد.فراموش نکنیم افسردگی چیزی نیست که خود والدین بدون مراجعه به متخصص از پس درمان و مقابله با آن برآیند.اما موضوع بسیار مهم در درمان افسردگی کودکان و نوجوان «فعال سازی رفتاری» است؛ یعنی بتوانیم برنامه هایی را برای بچه ها در نظر بگیریم که هم انرژی زیادی از آن ها نمی گیرد و هم به نوعی آن ها را وادار می کند حرکتی انجام بدهند.مثلا تماس گرفتن با یک دوست یا ترغیب نوجوان به انجام کاری و نیز همراه شدن با او حتی بهتر است از فرزندمان بخواهم فعالیت هایی را انجام دهد یا ما کارهایی را برایش برنامه ریزی کنیم تا احساس خمودگی او کمتر شود.

افزایش مهارت های ارتباطی

اگر نوجوان بتواند ارتباط بهتری با دیگران برقرار کند، حتما می تواند احساس بهتری هم داشته باشد.

نوجوان دائم خودش را از دید دیگران قضاوت می کند. اما اگر ارتباطش با اطرافیان بهتر باشد، اعتماد به نفس بیشتری هم پیدا می کند.

افزایش مهارتهای ارتباطی

در واقع می توان گفت نوجوان نسبت به قضاوت اطرافیان بسیار حساس است.در این دوره به دلیل احساس آرمانگرایی و توانمندی که نوجوان دارد و گمان می کند به هرچه فکر می کند به مرحله عمل هم می رسد، آن افکار را جدی می گیرند و در آن درگیر می شوند و چون به راحتی از ذهنشان خارج نمی شود رفتارهای بین فردی دارند که خیلی هم پخته نیست.به همین دلیل مشغولیت های ذهنی نسبت به روابط اجتماعی خود پیدا می کنند و اگر از ترس قضاوت دیگران بیش از حد از همه اجتماعات فاصله بگیرند وارد فاز افسردگی در نوجوانان می شوند.

اشتغال ذهنی نسبت به اشتباهات

گاهی نوجوانان بیش از حد خود را شماتت و قضاوت می کنند و در نتیجه از ترس خطا از جامعه و مردم کناره می گیرند. آن ها به این ترتیب می خواهند از اجتماع دور باشند تا کمتر دچار خطا و اشتباه شوند.

اما هر چه بیشتر این کار را می کنند، شدت افسردگی شان هم بالاتر می رود. به همین ترتیب کناره گیری آن ها هم از جامعه خیلی بیشتر می شود.

در نتیجه دنبال افزایش مهارت های خود هم نمی روند و همین چرخه باطل باعث می شود فرد افسرده تر شود و برای درمان این مشکل، باید بر روابط بین فردی نوجوان توجه کرد.یعنی باید به او کمک کنیم تا به سمت ایجاد روابط جدید گام بردارد یا مهارت های جدید یاد بگیرد تا از قضاوت های اطرافیان به دور باشد و خود را نیز بیش از حد شماتت نکند.

شناسایی افکار مسمومبه منظور جلوگیری از افسردگی در نوجوانان

وقتی نوجوان احساس افسردگی می کند، در واقع افکار مخرب او نسبت به دنیا، دیگران و خود فرد است که این بلا را سرش می آورد و معمولا هم آن را برای همیشه به خود نسبت می دهد.مثلا نوجوانان اگر چند بار اشتباه کنند و تصمیم غلط بگیرند، به خود می گویند: «من همیشه احمقانه رفتار می کنم، من همیشه اشتباه می کنم یا…»

در واقع آن ها به این ترتیب، افکار افسرده ساز خود را به ویژگی هایی نسبت می دهند که تغییر ناپذیر هستند.

مثلا نوجوان افسرده نمی گوید امتحان سخت بود یا معلمم سخت گرفته بود؛ بلکه می گوید من هوش و ذکاوت کافی نداشتم و نتوانستم خوب عمل کنم!

روش های درمانی روان کاوانه اختلال افسردگی در نوجوانان

این درمان ها از طریق جست و جود و بررسی مشکلات دوران کودکی به نتیجه می رسند؛ یعنی ارتباط نوجوان را با والدین خود در کودکی بررسی می کنند و با توجه به آن علت بروز این مشکلات را در می یابند.ر واقع با تحلیل رفتار دوران کودکی فرد، ریشه های افسردگی را در ناخودآگاه او پیدا می کنند و اگر لازم باشد، باید از روش دارو درمانی استفاده کرد.به ویژه زمانی که افسردگی بر کارکرد فرد تاثیر داشته باشد. مثلا اگر افسردگی نوجوان باعث ضعف در عملکرد، نحوه رفتار و افت تحصیلی او شود، حتما باید با مراجعه به متخصص تحت درمان دارویی قرار بگیرد.به خاطر داشته باشید افسردگی در نوجوانان قابل درمان و حتی پیش گیری میباشد. این وظیفه والدین میباشد که از سرمایه های آینده خود محافظت کنند.