هر آنچه در مورد اسکیزوئید باید بدانید

اختلال شخصیت اسکیزوئید:نوعی اختلال شخصیت که ویژگی اصلی آن بی تفاوتی نسبت به روابط اجتماعی و دامنه ی بسیار محدود تجربه و ابراز هیجانی است.بیمار شیوه زندگی منزوی و گوشه‌گیرانه‌ای دارد بدون آنکه تمایلی آشکار برای رابطه با دیگران داشته باشداختلال شخصیت اسکیزوئید در کسانی تشخیص داده می شود که عمری را در کناره گیری از اجتماع گذرانده اند. احساس ناراحتی آن ها در روابط اجتماعی، درونگرایی، و عواطف محدود و کند آن ها قابل توجه است. شخصیتهای اسکیزوئید در نظر دیگران آدم هائی مردم گریز، منزوی،دیرآشنا یا تنها هستند.بنابراین ویژگی اصلی اختلال شخصیت اسکیزوئید ،نارسایی در استعداد برقرار کردن روابط اجتماعی است که در عدم تمایل به درگیری های اجتماعی،بی تفاوتی به تحسین و انتقاد،عدم حساسیت نسبت به احساسات دیگران و یا فقدان مهارتهای اجتماعی انعکاس می یابد . این افراد اگر دوستان نزدیکی داشته باشند ،تعداد آنها معدود است . آنها گوشه گیر،نجوش و منزوی هستند، خلاصه اینکه،آنها درون گرایان افراطی هستند.

شخصیت اسکیزوئید با کناره گیری، عدم دخالت در امور روزمره و اهمیت ندادن به دیگران مشخص است. چنین کسی آرام، مردم گریز، درونگرا و غیر اجتماعی است.

ممکن است به‌طور نامناسبی جدی و در حضور دیگران بی‌تفاوت یا هراسناک باشند. ممکن است اصلاً شوخی را درک نکنند.این افراد آرام، مردم گریز، درون گرا و غیر اجتماعی هستند و ضمن کناره گیری و عدم دخالت در امور روزمره، به دیگران چنان اهمیتی نمی دهند و شاید اگر مختصر ذوق ادبی هم داشته باشند، با برداشتی سطحی از این بیت مشهور عارفانه، پیوسته زمزمه می کنند: 

دلا خوکن به تنهایی که از تن ها بلا خیزد 

سعادت آن کسی دارد که از تن ها بپرهیزد

همین وضعیت آنهاست که باعث می شود، غیر از بستگان درجه یک، دوستان نزدیک یا محرم خاصی نداشته باشند و علاوه بر آن هیچ میلی نیز برای ایجاد روابط نزدیک با دیگران در خود احساس نکنند. 

ویژگی های تشخیصی:

ویژگی اصلی اختلال شخصیت اسکیزوئید، یک الگوی فراگیر کناره گیری از روابط اجتماعی و دامنة محدود بیان هیجانها در موقعیتهای بین فردی است. این الگو از اوایل بزرگسالی آغاز شده و در زمینه های مختلف ظاهر می شود.

افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید، ظاهراً میلی به صمیمیت ندارند، نسبت به فرصتهای موجود برای گسترش روابط نزدیک بی تفاوت به نظر می رسند و به نظر می رسد که از عضویت در خانواده یا گروههای اجتماعی دیگر رضایت چندانی به دست نمی آورند. آنها به جای بسر بردن با دیگران، ترجیح می دهند وقت خود را به تنهایی سپری کنند. آنها اغلب از لحاظ اجتماعی منزوی یا «تنها» به نظر می رسند و تقریباً همیشه فعالیتها و سرگرمیهای انفرادی را انتخاب می کنند که مستلزم تعامل دیگران نیست. آنها تکالیف مکانیکی یا انتزاعی مانند بازیهای رایانه ای یا ریاضی را ترجیح می دهند. این افراد ممکن است علاقة چندانی به تجربه های جنسی با فرد دیگر نداشته باشند و از فعالیتهای معدودی لذت می برند. معمولاً لذت بردن از تجربه های حسی، بدنی یا بین فردی مانند قدم زدن در ساحل به هنگام غروب و یا داشتن روابط جنسی اندک است.این افراد، احتمالاً دوستان نزدیک یا محرم اسراری به جز یک خویشاوند درجه اول ندارند. اغلب به نظر می رسد افراد مبتلا به اختلالات شخیصت اسکیزوئید نسبت به تأیید یا انتقاد دیگران بی تفاوت هستند و ظاهراً از آنچه که دیگران ممکن است دربارة آنها فکر کنند ناراحت نمی شوند. آنها ممکن است به ظرایف طبیعی تعامل اجتماعی توجه نکنند و اغلب پاسخهای مناسبی به نشانه های اجتماعی نمی دهند، به طوری که از لحاظ اجتماعی بی کفایت، سطحی یا در خود فرو رفته به نظر می رسند. 

آنها معمولاً واکنش پذیری آشکار هیجانی ندارند و از ظاهری «موقر» برخوردارند و به ندرت حالات بیانگر یا جلوه های چهره ای مانند لبخند زدن و تکان دادن سر از خود نشان می دهند. آنها ادعا می کنند که هیجانهای شدید مانند خشم یا شادی را به ندرت تجربه می کنند. اغلب عاطفة محدودی نشان می دهند و به نظر، سرد و گوشه گیر می آیند. اگر چه، در شرایط کاملاً غیر عادی که این افراد دست کم به طور موقت در آشکار ساختن خود احساس راحتی می کنند، ممکن است اعتراف نمایند که احساسهای دردناکی را به ویژه در ارتباط با تعاملهای اجتماعی دارند. هرگاه این الگوی رفتاری صرفاً درطی سیر اسکیزوفرنیا، یک اختلال خلقی همراه با ویژگیهای روان پریشی، سایر اختلالهای روان پریشی یا یک اختلال فراگیر رشد رخ دهد یا هرگاه ناشی از اثرات مستقیم فیزیولوژیایی یک بیماری عصب شناختی (مانند صرع قطعة گیجگاهی) یا سایر بیماریهای جسمانی باشد، تشخیص اختلال شخصیت اسکیزوئید را نباید مطرح کرد. 

امکان دارد جواب‌های کوتاه بدهند، از صحبت کردن خودبه‌خودی بپرهیزند و گه‌گاه استارات عجیب به‌کار برند.

یک مثال 

«گفتگوی زیر بخشی از صحبتهای یک بیمار اسکیزوئید با یک مشاور است»:

م:آقای اکبری چه مشکلی دارید؟ 

ب:کاری.

م:اگر امکان دارد در مورد مشکل کاریتون صحبت کنید؟

ب:بی‌علاقگی. 

م:حتماً برایتان سخته که کاری را انجام بدهید که علاقه‌ای به آن ندارید:

ب:بلی.

م:در مورد کارتان بیشتر صحبت کنید؟

ب:آزمایشگاهی. 

م:در آزمایشگاه چه کار انجام می‌دهید؟ 

ب:حیوانات 

(اگر با این بیمار چندین ساعت هم گفتگو شود باز هم جوابها کوتاه ، سطحی و یکنواخت خواهد بود.) 

آنها معمولاً تودار هستند و در وقایع روزمره شرکت نمی‌کنند یا اینکه ممکن است احساس نابه‌جای خودمانی بودن با دیگران داشته باشند.

این بیماران ممکن اس بسیار منفعل و بدون حس قابت با علایق انفرادی باشند. فعالیت جنسی آنها ممکن است صرفاً در حد خیالپردازی باشد. 

مردان معمولاً مجرد باقی می‌مانند. اما زنان ممکن است منفعلانه با ازدواج موافقت کنند آنها ممکن است توانائی ابراز خشم را نداشته باشند و ممکن است در برابر تهدید از جانب دیگران، با احساس توانائی مطلق خیالی یا حالت تسلیم برخورد کنند.حالت عاطفی این شخصیت، کند و محدود و سرد است. دیگران این گونه آدم ها را عجیب نامعمول و نامتعارف گوشه گیر و تک رو می دانند. ممکن است زندگی خود را با جزئی ترین وابستگی عاطفی با دیگران سپری کند، اسکیزوئید در هماهنگی با مد زمان آخرین نفر است. معمولاً تمام عمر در ابراز مستقیم خشم ناتوان بوده است.شخصیت اسکیزوئید ممکن است انرژی عاطفی قابل توجهی در مسائل نامربوط به انسان، نظیر ریاضیات و ستاره شناسی، بکار برد. ممکن است مجذوب اشیاء بی‌جان یا مفاهیم انتزاعی شوند و یا به مسائل فلسفی، نجوم و ریاضی علاقه‌مند شوند. اغلب با سرگرمی ها و هوس های رژیم غذایی و مستلزم دخالت شخصی نیست، سرخود را گرم نگاه می دارد.هر چند شخصیت اسکیزوئید درونگرا و خیال پرداز است ولی ظرفیت او برای شناخت واقعیت کمتر نیست. چون حرکات پرخاشگرانه در واکنش های عادی او جائی، با هرگونه تهدید، واقعی یا خیالی، با تصورات صاحب قدرت مطلق بودن می شمرند، در بعضی موراد چنین شخصی قادر به رشد و تکامل بوده و می تواند عقاید بدیع و سازنده به جهان ارائه نماید. یک ویژگی بارز و همیشگی دارندگان این شخصیت که در دسته شخصیت های جدا و تنها، خاص، دارای گونه یی زندگی خصوصی، عجیب و غریب و سرد از لحاظ هیجانی (کلاستر A) طبقه بندی شده - گوشه گیری و انزوای اجتماعی است. فرد دارای این شخصیت از برخوردها و برهم کنش های انسانی خشنود نمی شود و در موارد اختلال این شخصیت حتی ناراحت هم می شود. شخصیت اسکیزوئید تنها و درون گراست و از تنهایی لذت می برد.این شخصیت برخلاف شخصیت نمایشی (هیستریونیک)، در مردان بیشتر و دو تا سه برابر زنان گزارش شده است.

افراد دارای شخصیت اسکیزوئید جذب مشاغل انفرادی می شوند. بسیاری از آنها شب کاری را بر کار روزانه ترجیح می دهند تا مجبور نباشند با افراد زیادی برخورد کنند.

بیماران مشاغلی را انتخاب می‌کنند که تنها باشند. در کنار دیگران معذب هستند و ممکن است ارتباط چشمی ضعیف داشته باشند. عاطفه آنها معمولاً محدود یا سرد و خشک است. بسیاری از سردی و نجوشی افراد دارای شخصیت اسکیزوئید ناراحت می شوند و توان تحمل آنها را ندارند. شوخ و شاد و شنگول بودن برای افراد دارای شکل خالص «اختلال» این شخصیت دشوار است. اسکیزوئیدها سرشان در لاک خودشان است و به هیچ وجه نیاز یا اشتیاقی به داشتن پیوندهای عاطفی با دیگران نشان نمی دهند. آنها هیچ توجهی به رخدادهای روزمره و دلبستگی های دیگران نشان نمی دهند. این افراد حتی نمی توانند خشم خود را به گونه مستقیم ابراز کنند.

ویژگی ها و اختلال های همراه:

افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید ممکن است در بیان خشم، حتی در پاسخ به تحریک مستقیم، مشکل ویژه ای داشته باشند که موجب این تصور می شود که زندگی آنها بدون هدف است و در ظاهر ممکن است از اهداف خود منحرف باشند. چنین افرادی اغلب نسبت به شرایط نامساعد به گونه ای منفعل واکنش نشان می دهند و در ارائة پاسخ مناسب به رویدادهای مهم زندگی با مشکل مواجهند.

افراد مبتلا به این اختلال به علت نداشتن مهارتهای اجتماعی و بی میلی نسبت به تجربه های جنسی دوستیهای اندکی دارند، به ندرت قرار ملاقات می گذارند، واغلب ازدواج نمی کنند. کارکرد شغلی آنها ممکن است مختل باشد، به ویژه هنگامی که درگیری بین فردی مورد نیاز باشد، ولی هرگاه تحت شرایط انزوای اجتماعی یا به تنهایی کار کنند،ممکن است کارکرد خوبی داشته باشند.افراد مبتلا به این اختلال به ویژه در پاسخ به فشار روانی، ممکن است به دوره های بسیار کوتاه روان پریشی مبتلا شوند (که از چند دقیقه تا چند ساعت طول می کشند.)

دربعضی موارد، اختلال شخصیت اسکیزوئید، ممکن است به عنوان پیشایند پیش مرزی اختلال هذیانی یا اسکیزوفرنیا ظاهر شود. افراد مبتلا به این اختلال ممکن است گاهی اختلال افسردگی عمده را نشان دهند. اختلال شخصیت اسکیزوئید اغلب با اختلال شخصیت اسکیزوتایپی، پارانویایی و اجتنابی به طور همایند ظاهر می شوند. 

ویژگی های خاص وابسته به فرهنگ، سن و جنسیت:

افرادی که به زمینه های فرهنگی مختلف تعلق دارند گاهی رفتارهای دفاعی و شیوه های بین فردی را نشان می دهند که ممکن است به اشتباه عنوان اسکیزوئید بر آنها گذاشته شود. برای مثال، کسانی که از محیطهای روستایی به شهرهای بزرگ نقل مکان می کنند ممکن است با «جمود هیجانی» واکنش نشان دهند که امکان دارد چند ماه طول بکشد و به صورت فعالیتهای انفرادی، عاطفة محدود و اختلالهای ارتباطی دیگر ظاهر شود.

مهاجرانی که از کشورهای دیگر آمده اند گاهی بی احساس، کینه جو و بی تفاوت قلمداد می شوند. اختلال شخصیت اسکیزوئید ممکن است ابتدا در کودکی و نوجوانی به همراه انزواطلبی، روابط ضعیف با همسالان و کم آموزی در مدرسه ظاهر می شود که این کودکان و نوجوانان را به گونه ای متفاوت نشان داده و باعث می شود تا آنها در معرض آزار و اذیت قرار گیرند. تشخیص اختلال شخصیت اسکیزوئید در مردان اندکی بیشتر مطرح می شود و ممکن است در آنها اختلال بیشتری را موجب شود. 

ازدواج

اسکیزوئیدها دیرتر از همه به دگرگونی های مد در جامعه تن می دهند. افراد اسکیزوئید اغلب در سخن گفتن پیش دستی نمی کنند و چندان اجتماعی، عاطفی، پرشور و هیجان، گرم و احساساتی به نظر نمی رسند. از این رو در زندگی زناشویی شان دچار مشکلات فراوانی می شوند، مگر اینکه با فردی دارای ویژگی های پررنگ یا اختلال شخصیت کلاستر A و تنهایی گزین (اسکیزوئید) ازدواج کنند.

مشکل اینجاست که افراد دارای شخصیت اسکیزوئید در عمل همانند دو شخصیت دیگر کلاستر A -بدگمان (پارانوئید) و خرافه مدار (اسکیزوتایپال)- به دنبال باور ذهنی می روند که با ازدواج با افراد دارای ویژگی های پررنگ و حتی اختلال شخصیت های کلاستر B و به ویژه هیستریونیک، یا وابسته، ناداشته ها و کاستی های عاطفی -هیجانی شان را به گمان خود جبران کرده و خانواده در پیش روی خودشان را به تعادل لازم برسانند. البته چنین پندارهایی برای پدید آوردن تعادل و توازن مناسب و مطلوب در بیشتر آدمیان پیدا یا پنهان به چشم آشنا می آید.میگنا دات آی آر، کاملاً هویداست که وجود زمینه و درونمایه یی پررنگ از صفات و اختلالات شخصیتی کلاستر B و به ویژه نمایشگر و مرزی، آشفته و آشوبناک (بوردرلاین) در همسر یک نفر اسکیزوئید چه ناهمخوانی و بی توازنی در کانون زندگی مشترک و روابط زناشویی اینان پدید می آورد. به ویژه اینکه در بسیاری موارد افراد اسکیزوئید همزمان دارای ویژگی هایی کم رنگ یا پررنگ گاه حتی تا اندازه اختلال از شخصیت بدگمان (پارانوئید) هستند. زندگی جنسی اسکیزوئیدها ممکن است منحصراً در خیال و رویا طی شود و هربار برقراری و آغاز روابط جنسی را به وقتی دیگر موکول کنند. 

افراد دارای این شخصیت به ویژه در اشکال پررنگ و خالص ممکن است هیچ گاه ازدواج نکنند، چون نمی توانند با کسی آنچنان صمیمی شوند که او را به کاخ زیبا و دلچسب تنهایی خود راه دهند. افراد اسکیزوئید ممکن است با ویژگی های درخودمانده خویش هنگام ازدواج تنها شیفته یک صفت یا یک جنبه از فرد مقابل شوند و فقط با تمرکزی ژرف بر مثلاً چشم، چانه، بینی، گونه یا لب او دچار دلبستگی و شیفتگی خیال انگیز و رویایی شوند و خواست و آمادگی همه سویه خود را برای ازدواج با او اعلام کنند. حتی ممکن است در ستایش از آن گونه، لب یا چشم قطعه یی ادبی یا اثری هنری بیافریند تا پاسخ مثبت معشوق را تضمین کند. در عمل چنین کرداری در کوتاه مدت به فرجامی دلخواه ایشان می انجامد اما در درازمدت پشیمانی و هزینه یی گزاف بر دو نفر و خانواده هایشان تحمیل می کند. دانایی و فرزانگی شخصیت های اسکیزوئید و گستردگی و ژرفای دانسته ها و آموخته های آنها به ویژه می تواند برای افراد دارای ویژگی ها و اختلال شخصیت نمایشگر (هیستریونیک) که همواره تشنه هیجان و جویای انگیختگی هستند بسیار دلنشین و گیرا باشد. به ویژه آنکه یک فرد اسکیزوئید هنگام عاشق شدن از چارچوب قالبی و کلیشه یی معمول خود برون آمده و شتابان و به یکباره فرسنگ ها فراتر از توانایی ها و گنجایش های عاطفی هیجانی می رود. این فرد اسکیزوئید در چنین شور و مستی و شیفتگی از همه دانسته ها، خوانده ها، دیده ها، شنیده ها و خیال پردازی های خود سود می جوید تا دل از معشوق برباید و او را با خود و برای همیشه به گوشه کاخ تنهایی دلنشین و دوست داشتنی خود برده، راز دل گشاید و کام ماندگار گیرد. افسوس که فرد تنهایی گزین و در خودمانده، پس از سپری شدن دوران پر شور و مستی نه دیگر راز دل می گشاید و نه سودای کام گرفتن بر ذهن درخودمانده درگیر گمان و اندیشه خویش استوار می دارد. کاخ تنهایی اسکیزوئیدها درون ذهن آنها بنیاد نهاده شده است؛ در افراد دچار اختلال بسیار فراتر و بیشتر از دارندگان ویژگی. تکلیف تشنگی سیراب ناپذیر همسر دارای ویژگی های نمایشگر (هیستریونیک) به هیجان و تازگی روشن تر و نمایان تر از خورشید است، فرجام ناخوشایند و بدپایان پیمان زناشویی بستن مردی اسکیزوئید با خانمی هیستریونیک در فیلم های بسیاری به نمایش درآمده است که همگی بیان تراژدی هستند. فیلم هایی همچون «سگ های پوشالی»، «مادام بوواری»، «خیابان هانوور» و «ماری آنتوانت». سرنوشت ازدواج خانمی اسکیزوئید با مردی مرزی آشفته (بوردرلاین) با درونمایه های ژرف و گسترده خودشیفته (نارسیسیستیک) را نیز می توان در فیلم هایی همچون ساخته گویا و گیرای وودی آلن، «امتیاز نهایی»، سراغ گرفت. 

اسکیزوئیدها ممکن است استعاره های غریب به کار برند و صنایع ادبی نامعمول بیافرینند که مایه شگفتی همه از جمله دوستداران شعر و ادبیات شود. فرد اسکیزوئید به جای ارتباط با آدمیان، شیفته تنها اندیشیدن در علوم نظری، ریاضی، فیزیک، شیمی، موسیقی، جنبش های فلسفی و هنری، مفاهیم متافیزیک، اشیای بی جان، راهبردهای اجتماعی و شیوه های نوین زندگی (مانند گیاهخواری، خام خواری و...) است. هر چه رویکرد اینان محدودتر و مشخص تر باشد، امکان دستیابی شان به دسترنج گرانمایه و نام آورساز بیشتر می شود. اسکیزوئید- آسپرگری که همه هوش و توان ذهنی و زیست مایه روانی اش را در کانون یک حیطه محض یا کاربردی مثلاً فیزیک، ریاضی، نجوم، شیمی و مانند آن متمرکز می کند، احتمال زیادی دارد که برای خود و دیگران سودمند واقع شود. 

درخودماندگی و گوشه گیری این گونه افراد هنگامی که با مکانیسم دفاعی خیال پردازی همراه شود، می تواند در برخی از آنان به اندیشه های به راستی نو، خلاقانه و ابتکاری و حتی رازگشایی از نادانسته های گیتی بینجامد. واقعیت آن است که ویژگی های شخصیتی اسکیزوئید، حتی تا اندازه اختلال، در بسیاری از بزرگان تاریخ دانش و اندیشه گیتی وجود داشته است.شخصیت های اسکیزوئید در زندگی خصوصی شان تنهایی گزین هستند. آنان فاقد نیاز به روابط صمیمی با دیگران هستند اما ممکن است به حیوانات بسیار وابسته باشند و دلبستگی بسیاری به حیوانات به ویژه سگ، گربه و اسب - دارند و به جانوران و گیاهان برخلاف آدمیان به سادگی عشقی سرشار و فراوان پیدا می کنند. البته شخصیت های افسرده، وابسته، مردم گریز - پرهیزمدار، بدگمان (پارانوئید)، خودشیفته (نارسی سیستیک)، مرزی - آشفته (بوردرلاین)، نمایشگر (هیستریونیک) نیز می توانند به سوی پیوند و دلبستگی یافتن به حیوانات گرایشی استوار پیدا کنند.

در کنار حیوانات اهلی و خانگی، کتاب، فیلم، موسیقی و آثار هنری همچون نقاشی نیز در گروه همدمان اسکیزوئیدها در کاخ دلنشین و تاریکخانه رویایی شان قرار می گیرند، البته نه هر کتاب و فیلم و موسیقی و نقاشی که آثاری ارزشمند و فاخر. 

در اتاق شخصی اینان بایگانی جاری از کتاب های ادبی، تاریخی، سیاسی، فلسفی، روانشناسی، جامعه شناسی، هنری و... به همراه آرشیوی از فیلم های شبه فلسفی و روانشناسانه، در کنار موسیقی های ماندگار کلاسیک جهان و وطنی درهم انباشته شده است. تابلوهای نقاشی با سبک های مورد پسند فرد از رمانتیسم، کلاسیسیسم و رئالیسم تا امپرسیونیسم و سوررئالیسم  در تاریکخانه دلنشین و کاخ تنهایی های رویایی او دیده می شوند. همه این سلیقه ها در سطحی والامقام و فاخر وجود دارند.

اسکیزوئید ایرانی در آواز از تاج و بنان و شجریان فروتر نمی نشیند. اگر گوش به موسیقی رپ زیرزمینی هم می سپارد، ذهنش را هوشیار به درونمایه ها، انگیزه ها، خاستگاه ها و نیز برآمدهای روانی اجتماعی و فلسفی آن می دارد.نگاه و ذهن اسکیزوئید در هر چیز به سوی فلسفه پنهان در پشت آن بوده و هست. اسکیزوئیدها نگرشی فلسفی و ذهنی فیلسوفانه دارند هر چند مستعد آن هستند که در فلسفیدن شناور و سرگردان شوند. بدین ترتیب استاد دچار اختلال شخصیت یا ویژگی پررنگ اسکیزوئید بخواهد و نخواهد دل از کف دانشجوی شیفته دانایی و اندیشه می برد، اما این دلدادگی گذرا و آرمان گرایانه اغلب نمی تواند بنیادی ماندگار و استوار برای پی افکندن ساختار خوشبختی و شادکامی در زناشویی استاد و شاگرد بشود مگر آنکه شاگرد نیز همچون استاد دارای ویژگی های پررنگ یا اختلال شخصیت اسکیزوئید باشد. واقعیت دردسرساز این است که استادان و اندیشمندان اسکیزوئید فراوان در کانون توجه، تنوع طلبی و هیجان خواهی دانشجویان دارای ویژگی های پررنگ و اختلال شخصیت نمایشگر (هیستریونیک) قرار می گیرند.اسکیزوئیدها فراوان غرق در رویا می شوند اما واقعیت سنجی خود را از دست نمی دهند. اینان از هیچ کاری لذت نمی برند یا فقط از کارهای اندکی خوش شان می آید. به جز بستگان درجه نخست هیچ دوست صمیمی یا کاملاً مورد اطمینانی ندارند. به انتقاد و خرده گیری و حتی هرگونه ستایش دیگران بی اعتنا و بی تفاوتند. کوشش دیگران در تحقیر اینان چندان اثرگذار نیست. کلام دیگران چه بسا در گوش اینان فرو نمی رود و آن هنگام نیز که فرو می رود، بی درنگ و شتابان از همان گوش یا دیگری برون می آید، از این رو قضاوت دیگران راهکارها و راهبردهایشان را خیلی دگرگون نمی کند. اینان شناور بر موج های رویاها، اندیشه ها و ذهنیات خود هستند. 

اسکیزوئیدها از آنجا که از نظر هیجانی سرد و بی اعتنا هستند و کردار پرخاشگرانه چندانی در مجموعه واکنش های معمول آنها وجود ندارد، چنانچه با تهدید و خطری واقعی و حتی خیالی روبه رو شوند، بیشتر یا به تسلیم و رضا تن می دهند یا در خیال و گمان های ابرتوانایی و همه کارتوانی فرومی روند. البته اگر این تهدید به گونه یی جدی جان، ناموس یا کاشانه اینان را در خطر نابودی و از دست رفتن قرار دهد، درست همانند ریاضیدان اسکیزوئید آسپرگر (دیوید سامنر) فیلم «سگ های پوشالی»، به خشونت و پرخاشگری بیکران و فراوان دست می یازند که به آسانی پایان نمی یابد.هرچه درونمایه های شخصیتی پارانوئید در افراد اسکیزوئید ژرف تر و گسترده تر باشد، این تحریک پذیری، خشونت و پرخاشگری شدیدتر و حادثه سازتر است. بدیهی و روشن است که شخصیت اسکیزوئید نباید با اختلال اسکیزوفرنی اشتباه شده و یکی در نظر گرفته شود. اختلال شخصیت اسکیزوئید می تواند بسیار شبیه اختلال شخصیت های پارانوئید، اسکیزوتایپال، پرهیزگرا مردم گریز یا نظام مند  چارچوب مدار (وسواسی-جبری) نمایان شود یا با ویژگی هایی پررنگ از اینها همراه و به هم سرشته شود. در ساختار «سرشت» شخصیت اسکیزوئید، نوخواهی (تازه و تنوع طلبی) همانند وابستگی به پاداش و آسیب گریزی پایین و اندک است، اما پشتکار این افراد میانه رو بسیار است. سامانه «منش» آنها را نیز می توان با خودراهبری بالا و خودفراروی و همکاری پایین و اندک شناساند.یک ویژگی بارز و همیشگی دارندگان این شخصیت-که در دسته شخصیت های جدا و تنها، خاص، دارای گونه یی زندگی خصوصی، عجیب و غریب و سرد از لحاظ هیجانی (کلاستر A) طبقه بندی شده  گوشه گیری و انزوای اجتماعی است. فرد دارای این شخصیت از برخوردها و برهم کنش های انسانی خشنود نمی شود و در موارد اختلال این شخصیت حتی ناراحت هم می شود. . حالت عاطفی این شخصیت، کند و محدود و سرد است. دیگران این گونه آدم ها را عجیب نامعمول و نامتعارف گوشه گیر و تک رو می دانند.  

اختلال شخصیت اسکیزوئید در موقعیتهای بالینی به ندرت دیده می شود. 

الگوی خانوادگی: اختلال شخصیت اسکیزوئید ممکن است در بستگان افراد مبتلا به اسکیزوفرنیا یا اختلال شخصیت اسکیزوتایپی شیوع زیادی داشته باشد.

ـ این اختلال ممکن است 7/5 % از جمعیت عمومی را مبتلا کند.

ـ بروز آن در میان اعضاء خانواده بستگان اسکیزوفری بیشتر است.

ـ بروز در میان مردان با نسبت احتمالی ۲ به ۱ بیشتر است. 

سبب‌شناسی

ـ عوامل ژنتیک محتمل هستند.

ـ معمولاً سابقه روابط مختل خانوادگی در اوایل زندگی به‌دست می‌آید. 

روان‌پویشی

  ـ مهار اجتماعی، فراگیر است.

ـ نیازهای اجتماعی برای دفع کردن پرخاشگری سرکوب می‌شوند. 

عوارض

افرادی که دچار اختلال شخصیت اسکیزوئید هستند غالباً شرایط زیر را دارند:

• بی‌تفاوتی نسبت به سایر مردم

• بی‌علاقگی یا علاقه کم در مورد ایجاد روابط نزدیک با دیگران

• به ندرت در فعالیت‌های سرگرم‌کننده و لذت‌بخش شرکت می‌کنند.

• احساس بی‌تفاوتی و بی‌اعتنایی در تشویق و تائید و همچنین انتقاد یا رد کردن دیگران

• معمولاً سرد، بی‌علاقه، گوشه‌گیر و درون‌گرا 

تشخیص افتراقی

(بر اساس معیارهای کتاب DSM-IV-TR ) اختلال شخصیت اسکیزوئید را می توان از اختلال هذیانی، اسکیزوفرنیا، واختلال خلقی همراه با ویژگیهای روان پریشی متمایز کرد چون این اختلالها همه با یک دوره از نشانه ها ی پایدار روان پریشی (مانند هذیانها و توهمها) مشخص می شوند. برای مطرح کردن تشخیص اضافی اختلال شخصیت اسکیزوئید، این اختلال شخصیت باید قبل از آغاز نشانه های روان پریشی ظاهر شده و پس از آنکه نشانه های روان پریشی بهبود یافتند، پایدار بماند.

هنگامی که فردی یک اختلال روان پریشی مزمن از محور I (مانند اسکیزوفرنیا) را دارد که اختلال شخصیت اسکیزوئید، مقدم بر آن است، باید اختلال شخصیت اسکیزوئید را روی محور II و به دنبال آن اصطلاح «پیش مرضی» را در پرانتز ثبت کرد. 

ممکن است تفکیک اختلال شخصیت اسکیزوئید از انواع خفیفتر اختلال اتیستیک و از اختلال آسپرژر بسیار مشکل باشد. گونه های خفیف تر اختلال اتیستیک و اختلال آسپرژر بر اساس تعامل اجتماعی به شدت مختل رفتارها علایق کلیشه ای متمایز می شوند.

اختلال شخصیت اسکیزوئید را باید از تغییر شخصیت ناشی از یک بیماری جسمانی متمایز کرد که در آن، این صفات به واسطة اثرات مستقیم یک بیماری جسمانی بر دستگاه عصبی مرکزی به وجود می آیند.

همچنین این اختلال را باید از نشانه هایی که ممکن است در ارتباط با مصرف مزمن مواد ظاهر شوند (مانند اختلال مرتبط با کوکائین که به گونه ای دیگر مشخص نشده است)، متمایز کرد. ممکن است اختلالهای دیگر شخصیت با اختلال شخصیت اسکیزوئید اشتباه گرفته شوند زیرا ویژگیهای مشترک معینی دارند. 

بنابراین، تمایز میان این اختلالها بر مبنای تفاوت در ویژگیهای بارزآنها، مهم است. با این وجود، هرگاه فردی از ویژگیهایی برخوردار باشد که علاوه بر اختلال شخصیت اسکیزوئید، با ملاکهای یک یا چند اختلال شخصیت دیگر نیز مطابقت کند، تمام تشخیصها را می توان مطرح کرد. اگر چه خصوصیتهایی مانند انزوای اجتماعی و عاطفة محدود در اختلالهای شخصیت اسکیزوئید، اسکیزوتایپی و پارانویایی شایع هستند، ولی اختلال شخصیت اسکیزوئید را می توان با فقدان تحریفهای شناختی و ادراکی از اختلال شخصیت اسکیزوتایپی، وبا فقدان سوء ظن و افکار پارانویایی از اختلال شخصیت پارانویایی تفکیک کرد. انزوای اجتماعی در اختلالهای شخصیت اسکیزوئید را می توان از انزوای اجتماعی در اختلال شخصیت اجتنابی که ناشی از ترس از دستپاچگی یا بی کفایتی و پیش بینی افراطی طرد شدن است، متمایز کرد. در مقابل، افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید، کناره گیری فراگیرتر و میل محدودتری برای روابط صمیمانة اجتماعی دارند. افراد مبتلا به اختلال شخصیت وسواسی- جبری نیز ممکن است کناره گیری آشکار اجتماعی را نشان دهند که از شیفتگی به کار و ناراحتی از هیجانها ناشی می شود ولی آنها از توانایی بالقوه برای روابط صمیمانه برخوردارند. افرادی که «یکه و تنها» هستند ممکن است آن دسته از صفات شخصیت را نشان دهند که به نظر اسکیزوئید می آیند. تنها هنگامی که این ویژگیها انعطاف ناپذیر و ناسازگارانه بوده و موجب اختلال کارکردی یا پریشانی ذهنی قابل ملاحظه شوند، اختلال شخصیت اسکیزوئید را تشکیل می دهند.  

ـ اختلال شخصیت پارانوئید: بیمار با دیگران در ارتباط است.

ـ اختلال شخصیت اسکیزوتایپال: بیمار رفتارهای عجیب و غیرعادی بروز می‌دهد.

ـ اختلال شخصیت اجتنابی: بیمار منزوی است، اما می‌خواهد با دیگران در ارتباط باشد.

سیر و پیش‌آگهی

  ـ متنوع است.

ـ ممکن است عوارضی مثل اختلال هذیانی، اسکیزوفرنی، سایر پسیکوزها یا افسردگی ایجاد شود. 

  معیارهای تشخیصی اختلال شخصیت اسکیزوئید در چهارمین ویرایش کتابچه تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-IV-TR) عبارت است از:

الف ـ الگوی فراگیر جدائی از روابط اجتماعی و محدود شدن میزان سرکوب هیجانات در موقعیت‌های بین‌فردی که در اوایل بزرگسالی شروع می‌شود و در زمینه‌های مختلف بروز می‌کند؛ به‌طوری که ۴ مورد (یا بیشتر) از موارد زیر را داشته باشد:

۱. نه آرزوی روابط نزدیک، شامل عضوی از خانواده بودن، را دارد و نه از آن لذت می‌برد. ۲. تقریباً همیشه فعالیت‌های انفرادی را برمی‌گزیند.

۳. به داشتن روابط جنسی با فرد دیگر علاقه‌ای ندارد یا علاقه اندکی دارد. 

۴. از فعالیت‌ها لذت نمی‌برد یا از فعالیت‌های اندکی لذت می‌برد.

۵. غیر از بستگان درجه اول دوست نزدیک یا محرمی ندارد.

۶. نسبت به انتقاد یا ستایش دیگران بی‌تفاوت است.

۷. سردی هیجانی، جدائی یا عاطفه سطحی را نشان می‌دهد.

ب ـ صرفاً در طی دوره اسکیزوفرنی، اختلال خلقی با خصوصیات پسیکوتیک، اختلال پسیکوتیک دیگر یا یک اختلال رشد فراگیر روی نمی‌دهد و به‌علت آثار مستقیم فیزیولوژیک یک بیماری عمومی نیست. توجه: اگر معیارها قبل از شروع اسکیزوفرنی دیده شوند، عبارت 'پیش‌مرزی' را اضافه کنید. مثلاً 'اختلال شخصیت اسکیزوئید (پیش‌مرزی)'

درمان :

ـ ممکن است روان‌درمانی حمایتی با تمرکز بر ارتباط با دیگران، از روابط نزدیک و شناسائی هیجانات کمک‌کننده باشد. 

ـ روان‌درمانی گروهی ممکن است مفید باشد.

ـ محیط درمانی برای برخی بیماران ممکن است کمک‌کننده باشد.

ـ دارودرمانی: برخی به ضدافسردگی‌ها، محرک‌های روانی یا دوز کم‌آنتی‌پسیکوتیک‌ها جواب می‌دهند. از آنجا که روابط نزدیک برای بیماران تهدیدکننده است، ممکن است درمان را رها کنند. 

رواندرمانی : درمان شخصیت اسکیزوئید مشابه شخصیت پارانوئید است. با این وجود تمایلات بیمار اسکیزوئید برای درون نگری هماهنگ با انتظارات درمانگر بوده و ممکن است به بیماری فداکار، هر چند دوری گزین، مبدل گردد. با پیدایش اعتماد، ممکن است بیمار اسکیزوئید با ترس و هراس زیاد دنیایی از خیال پردازی، دوستان خیالی و ترس از وابستگی های غیر قابل تحمل حتی نزدیک شده به درمانگر از خود نشان دهد. در گروه درمانی ممکن است بیمار اسکیزوئید یک سال ساکت بنشیند، اما بالاخره درگیر می شود. 

بیمار را باید از جملات پرخاشگرانه سایر اعضا گروه نسبت به سکوت بیمار حفظ کرد، با گذشت زمان ممکن است گروه تجربه ای با معنی برای بیمار گردیده و علاوه بر درمان تماس های اجتماعی را برای او امکان پذیر سازد.

تاثیر نماز بر شخصیت منزوی(اسکیزوئید) 

برخی روان پزشکان ایرانی" شخصیت منزوی" را به عنوان بهترین ترجمه، به جای"شخصیت"اسکیزوئید"(Schizoid) پیشنهاد کرده اند، چرا که مبتلایان به این اختلال، عمری را در کناره گیری از اجتماع گذرانده اند و در نظر دیگران آدم هایی مردم گریز، منزوی و تنها هستند. 

روش های مورد استفاده در روان پزشکی امروز، برای درمان این عارضه اعم از روان درمانی، گروه درمانی و یا حتی دارو درمانی، به خصوص در شرایط و امکانات کشور ما چندان عملی و کاربردی نمی باشند. اما چنانچه در پیشگیری یا درمان این اختلال شخصیتی، روش عملی بی نظیری را جویا باشیم، کلمه درخشان" نماز" باز هم راه گشا خواهد بود.توصیه مؤکد اسلام مبنی بر اقامه نمازهای واجب یومیه به جماعت و علاوه بر آن، بانگ روح افزای نماز جمعه در فرا خواندن به یک اجتماع شکوهمند و پر شور هفتگی به عنوان سمبل بزرگی از اصالت "اجتماعی بودن" و ترک رهبانیت در همه تعالیم اسلامی مطرح اند و گویی همه این قبیل تعالیم، خود به خود نمازگزار را از گوشه نشینی و تنهایی، به بطن اجتماع می کشاند. به علاوه، نکته مهم دیگری که در آموزش های متعالی نماز در زدودن روحیه انزوا و مردم گریزی در انسان، خودنمایی می کند، این مطلب است که فعل های موجود در سوره مبارکه" حمد" ، همه به صورت جمع ادا می شوند:(ایاک نعبد و ایاک نستعین، اهدنا صراط المستقیم) به قول استاد ارجمند، جناب آقای" دکتر حسن توانایان فرد" در کتاب ارزشمند "بهره وری در آموزش های نماز": این که "نعبد" می گوییم و نه "اعبد" و این که "نستعین" می گوییم و نه "استعین"، به عبارت دیگر این که می گوییم "می پرستیم" و نه "می پرستم" و می گوییم "کمک می جوییم" و نه "کمک می جویم"، یعنی ضمیر جمع به کار رفته و نه ضمیر متکلم وحده، به این دلیل است که به ما بیاموزد، در اسلام، جمع مقدم بر فرد است.(2) این مطلب، یعنی وجود ضمایر جمع و تکرار"ما بودن" و نه "من بودن" در جای جای نماز عمومیت دارد و در اساسی ترین اذکار نماز به چشم می خورد؛ مثلا در سلام دوم نماز می گوییم:(السلام علینا و علی عباد الله الصالحین)

و یا حتی در معروف ترین دعاهای مستحب در قنوت، دعا می کنیم:( ربنا آتنا فی الدنیا حسنه و فی الاخره حسنه و قنا عذاب النار) نماز نه تنها از ابتلا به اختلال اسکیزوئید پیشگیری می کند، بلکه توانایی آن را دارد که مبتلایان به این عارضه را برای همیشه از کنج عزلت، به قلب جامعه بکشان