انواع اختلالات خواب

اختلالات خواب چگونه بر زندگی ما تاثیر می گذارند؟ خواب، از اساسی ترین نیازهای بشری است. در حال حاضر افراد زیادی در سراسر دنیا با مشکلات خواب دست و پنجه نرم می کنند. محرومیت از خواب به مدت طولانی آثار منفی زیادی می تواند بر جای بگذارد و عملکردهای فردی و اجتماعی افراد را با مشکل رو به رو کند. بسیاری از افراد به دنبال درمان بی خوابی خود داروهای مختلفی مصرف می کنند بدون آن که به عوارض جانبی آن واقف باشند.

چرخه خواب

قبل از اینکه بخواهیم در مورد اختلالات خواب توضیح دهیم، باید ابتدا به چرخه خواب و مراحل آن بپردازیم. خواب عادی به 5 مرحله تقسیم می شود که یک مرحله خواب رم (REM) یا خواب رویا و یک مرحله دیگر غیر رم (N-REM) یا خواب غیر رویا نام دارد که خود به 4 مرحله مجزا تقسیم می شود.  

• خواب غیر رم

وقتی شما به خواب می روید، ابتدا 4 مرحله خواب غیر رم را تجربه می کنید:

مرحله اول: مرحله یک خواب رم که به آن خواب سبک نیز می گویند، مرحله ایست که شما از بیداری عبور می کنید و وارد خواب می شوید. سرعت ضربان قلب شما کاهش می یابد و تنفس تان نامنظم تر می شود. عضلات بدن تان شل شده و حتی ممکن است دست و پا یا سایر عضلات تان در خواب بپرد.

مرحله دوم: در مرحله دوم خواب مجموعه ای از امواج کوتاه در مغز شما شکل می گیرد (دوک های خواب) که منجر به تداوم خواب شما می شود.

مرحله سوم و چهارم: در این دو مرحله شما وارد خواب عمیق می شوید و امواج مغزی شما آهسته تر می شوند. زمان و مکان را از دست می دهید و ممکن است دچار وحشت در خواب یا راه رفتن در خواب شوید.

• خواب رم

بعد از چهار مرحله خواب غیر رم، شما وارد خواب رم می شوید. در این خواب اگرچه مغز شما فعال است و فعالیتی مشابه بیداری دارد، اما عضلات اسکلتی شما فلج می شوند، رویاهای غیر واقعی و کابوس می بینید و چشم هایتان اگرچه بسته است، ولی مردک چشم هایتان به سرعت تکان می خورد. به همین دلیل به این خواب، خواب متناقض نیز می گویند.خواب غیر رم حدود 90 دقیقه طول می کشد و بعد از آن خواب رم روی می دهد و مجدد این چرخه تا پایان شب ادامه می یابد.

اختلالات خواب را می توان به دو دسته اصلی تقسیم کرد:

دیس سومنیا: افراد مبتلا به دیس سومنیا در خوابیدن خود مشکل دارند. آن ها کمتر از حد لازم، بیشتر از حد لازم یا در زمان نامناسب می خوابند اما خود خواب آن ها کاملا عادی است.

پارا سومنیا: در این گروه از افراد، کمیت و کیفیت خواب کاملا نرمال است، اما در طول به خواب رفتن یا بیدار شدن، رویدادهایی غیرعادی رفتاری یا فیزیولوژیکی مانند کابوس دیدن یا راه رفتن در خواب رخ می دهد. هر کدام از اختلالات خوابی که در ادامه ذکر کرده ایم به یکی از این دو دسته بالا تعلق دارند:

اختلال بی خوابی(اینسومنیا)

رایج ترین اختلال خواب، اختلال اینسومنیا است. بی خوابی می تواند مجموعه ای از حالات مختلف را در برگیرد.این حالات شامل؛ افرادی که در به خواب رفتن مشکل دارند، مکررا بیدار می شوند، صبح خیلی زودتر از موعد بیدار می شوند و نمی توانند مجدد به خواب روند، افرادی که اگر چه ساعات خواب آن ها به نظر عادی می آید اما صبح روز بعد احساس پر انرژی بودن و سرحالی نمی کنند.

اختلال پرخوابی

اختلال پر خوابی عارضه ایست که به خواب بیش از حد یا به پایین بودن کیفیت بیداری منجر می شود. منظور از پایین بودن کیفیت بیداری اینست که فرد به زور از خواب بیدار می شود، یا در طول روز خود را به زور بیدار نگه می دارد و همواره خواب آلود و خسته است. این افراد به آسانی به خواب می روند و ممکن است تا ظهر روز بعد بخوابند.

نارکولپسی

حمله خواب یا نارکولپسی اختلالی است که در چرخه خواب - بیداری افراد اشکال ایجاد می کند. در این اختلال، فرد در طول روز خواب آلود است و ممکن است خواب رم در بیداری به او حمله کند و ناگهان به خواب رود.

اختلال خواب مرتبط با تنفس

بعضی از افراد در طول خواب خود، دچار مشکلات تنفسی می شوند. این مشکلات تنفسی باعث می شود تا فرد در طول شب چندین بار از خواب بپرد و بعد از 8 تا 9 ساعت خواب نیز، احساس سرحالی نکند.

سندرم آپنه خواب

اختلال آپنه خواب، رایجترین اختلال خواب مربوط به تنفس است. کسانی که به این اختلال مبتلا هستند، به هنگام خواب، تنفس آن ها به طور مکرر متوقف و دوباره شروع می شود. واضح ترین نشانه این اختلال، خر و پف کردن است.

اختلال ریتم سیرکادیان

همه ما یک ساعت بیولوژیکی در بدنمان داریم که فعالیت های ما مانند ساعت خواب و بیداری، هوشیاری و اشتها را کنترل می کند. به این ساعت برنامه بیولوژیکی بدن، ریتم سیرکادیان گفته می شود. اگر فردی برای انجام وظایف شغلی یا اجتماعی خود، ساعات خواب و بیداری خود را تغییر دهد، در ریتم سیرکادیان او اختلال ایجاد شده و منجر به آشفتگی خواب او می شود.

اختلال برانگیختگی در خواب غیر رم

در اختلال برانگیختگی در خواب غیر رم، افراد به طور مکرر، تجربه هایی از بیدار شدن ناقص را تجربه می کنند که می تواند با یکی از دو پدیده زیر همراه باشد :

راه رفتن در خواب: فرد با چهره ای بی احساس، از از تختخواب بیرون آمده و راه می رود.وحشتزدگی در خواب: فرد با وحشت از خواب می پرد.

سندرم پاهای بی قرار

فرد در قسمت های پایین پاهای خود احساس ناراحتی می کند و فقط از طریق تکان دادن پاهای خود می تواند این احساس را از بین ببرد. در سندرم پاهای بی قرار، فرد یک نیاز شدید به تکان دادن پاهای خود پیدا می کند و تا زمانی که آن ها را تکان ندهد، آرامش نمی یابد.

اختلال کابوس شبانه

خواب های طولانی مدت و به شدت ناراحت کننده، که به کرات فرد آن ها را می بیند، اختلال کابوس شبانه گفته می شود. مضمون کابوس ها، معمولا تلاش فرد برای فرار از موقعیت های خطرناکی است که جان، امنیت و یا سلامت جسمانی فرد را تهدید می کند.

اختلال رفتارهای حرکتی در خواب رم

همان طور که گفتیم در اختلال رفتار خواب رم، ماهیچه های اسکلتی شما فلج می شود. اما در اختلال، این اتفاق نمی افتد و رویاهایی که فرد در خواب رم می بیند، خود را به صورت رفتارهای حرکتی نشان می دهد و ممکن است فرد به خودش آسیب برساند.

اختلال خواب ناشی از ماده/دارو

استفاده مفرط از بعضی داروها یا مواد مانند الکل، آرام بخش ها و ضد اضطراب ها می توانند منجر به آشفتگی در خواب افراد شوند.

علل  اختلالات خواب

به نظر می رسد بین اضطراب و افسردگی با خواب ارتباط زیادی وجود دارد. مشکلات خواب خود می تواند منجر به اضطراب افراد و ایجاد مشکل در زندگی آن ها شود و از طرفی دیگر، مشکلات خواب خود می توانند در نتیجه یک اختلال روانی مانند اضطراب و افسردگی شکل بگیرند. درد های مزمن، آلرژی ها و مشکلات تنفسی از دیگر دلایل ایجاد اختلالات خواب هستند.

درمان های اختلالات خواب

دارو درمانی: در درمان انواع اختلالات خواب، دارو درمانی استفاده می شود. در دارو درمانی، برحسب نوع اختلال فرد، داروهای متفاوتی مانند ریتالین، مکمل های ملاتونین، بنزودیازپین هایی مانند تریالوزام و... تجویز می شود.

بهداشت خواب: داشتن یک برنامه مناسب و منظم برای خواب می تواند در بهبود خواب افراد بسیار موثر باشد. بهداشت خواب به شما کمک می کند تا تغییراتی در سبک زندگی خود ایجاد کنید و خوابی با کیفیت بهتر داشته باشید.

درمان های شناختی و رفتاری: در درمان شناختی سعی می شود تا باورها و انتظارات نا به جا افراد مورد هدف قرار گیرد. در تکنیک های رفتار درمانی، آموزش ها و تمرین هایی داده می شود تا فرد بتواند مشکلات خواب خود را رفع کند.