اضطراب یک احساس ناخوشایند مبهم و دلواپسی با منشاء ناشناخته، که به فرد میدهد و شامل عدم اطمینان، درماندگی و برانگیختگی فیزیولوژی است. وقوع مجدد موقعیتهایی که قبلاً استرس زا بودهاند یا طی آنها به فرد آسیب رسیده است باعث اضطراب در افراد میشود. همهٔ انسانها در زندگی خود دچار اضطراب میشوند، ولی اضطراب مزمن و شدید غیرعادی و مشکلساز است. تحقیقات و بررسیها نشان میدهند که اضطراب در خانمها، طبقات کمدرآمد و افراد میانسال و سالخورده بیشتر دیده میشود.
عوامل زیست شناختی و جسمانی:
در افراد مضطرب، میزان بعضی از هورمونهای موجود در خون غیرعادی است؛ بنابراین هر آنچه که باعث اختلال در سیستم هورمونی شود، برای بدن خطر محسوب میشود. بارداری، کمکاری یا پرکاری تیروئید، پایین بودن قند خون، وجود غدهای در غدد فوقکلیوی که هورمون اپینفرین تولید میکند و بینظمی ضربانهای قلب از این عوامل هستند.
عوامل محیطی و اجتماعی:
عوامل اجتماعی و ارتباطی بسیاری باعث بهوجود آمدن اضطراب در افراد میشود، مانند مشکلات خانوادگی، احساس جدایی و طردشدگی،... از عوامل محیطی میتوان تغییرات ناگهانی و غیرمنتظره را، همچون زلزله، بیماری، مرگ یکی از نزدیکان،... نام برد.
عوامل ژنتیکی و ارثی:
یکی از مهمترین عوامل اضطراب ژنتیک است و احتمال اضطراب در فرزندان افراد مضطرب بسیار بالا است. البته الگو قرار دادن رفتار پدر و مادر و یادگیری و تکرار کارهای آنان نقش مهمی در اضطراب فرزندان دارد (عامل اجتماعی)، ولی تحقیقات و بررسیهای انجامشده بر روی حیوانات و دوقلوهایی که با هم یا جدا از هم زندگی میکنند و از والدین مضطرب به دنیا آمدهاند، نشان میدهند که عوامل ژنتیکی نیز بسیار مؤثرند. با این وجود باور نمیرود که ژن به خصوصی در این مورد نقش داشته باشد، بلکه ترکیب بعضی از ژنها چنین پیامدی را به دنبال دارد. طبق آخرین تحقیقات به نظر میرسد که عوامل ژنتیکی در بعضی انواع اضطراب مانند اختلال هراس و ترس از مکانهای باز نقش زیادی دارد.
اگر شما هم صبحها با استرس از خواب بیدار میشوید باید بدانید که این موضوع دارای ریشههای روانی است و میتوانید با رعایت چند نکته ساده از استرس ابتدای روز رهایی یابید.
خیلی از ما شبها با فکر و خیال به خواب میرویم و صبحها هم با استرس برنامههای روزانه از خواب برمیخیزیم. اگر شما هم صبحها با استرس از خواب بیدار میشوید باید بدانید که این موضوع دارای ریشههای روانی است و میتوانید با رعایت چند نکته ساده از استرس ابتدای روز رهایی یابید. به این ترتیب خواهید توانست وظایف و امور روزانه را تا پایان روز با آرامش انجام دهید.به این باور برسید که باید یک ورزش کوتاه و سبک صبحگاهی را بلافاصله بعد از برخاستن از خواب انجام دهید. چنین فعالیتی در کاهش استرس ابتدای روز تاثیرگذار است.اگر با زنگ ساعت یا آهنگ موبایل بیدار میشوید یک آهنگ یا صدای آرام را به این منظور انتخاب کنید. شب برخاستن با پخش صدای امواج یا دیگر صداهای طبیعت باعث پریدن ناگهانی شما از خواب نخواهد شد.اگر به تدریج عادت کنید که شبها زودتر بخوابید، صبح فردا فرصت بیشتری برای آماده شدن دارید و کمتر دچار استرس صبحگاهی میشوید. میتوانید هرشب 10 دقیقه زودتر از شب قبل به رختخواب بروید.
دانشمندان دریافتهاند که خشکی و کمآبی بدن در تشدید استرس به ویژه در ابتدای روز تاثیرگذار است. به همین دلیل نوشیدن هشت لیوان آب یا مایعات دیگر در طول روز را فراموش نکنید.
صبحانه نمیخورید؟! خوردن یک صبحانه سالم خانگی به علاوه میوه تازه در آغاز روز هم در کاهش استرس صبحگاهی موثر است.
اگر کمی زودتر از خواب بیدار شوید فرصت دارید که نتیجه بهتری بگیرید. میپرسید چطور؟ میتوانید کار آرامشبخشی که دوستش دارید را قبل از خروج از منزل انجام دهید.یاد بگیرید که برای موضوعات و پیشامدهای جزئی به خودتان استرس وارد نکنید. آموختن این مورد از عوامل مهم کم شدن استرس در طول روز است. اگر انعطافپذیر باشید و مسائل کوچک آزارتان ندهد هنگام صبح هم آرامش بیشتری خواهید داشت.
چند راهکار ساده برای رهایی از "استرس های صبح"
معمولا برای کسانی که "شاغل" هستند و باید صبح زود از خواب بیدار شده و برای رفتن به محل کار شال و کلاه کنند، استرس امری اجتناب ناپذیر است.این استرس اما قابل کنترل و مدیریت است به شرطی که راه و روش آن را بلد باشید. آنچه پیش روی شماست، راهکارهای ساده و عملی برای رهایی یا دستکم به حداقل رساندن استرس های صبحگاهی است.
1. آلارم های آرامبخش انتخاب کنید: برای "زنگ ساعت" خود یک آهنگ یا صدای آرام مثل صداهای طبیعت انتخاب کنید که به جای پریدن ناگهانی از خواب شما را به آرامی بیدار کند. همچنین توصیه میشود که شب زودتر بخوابید تا صبح وقت بیشتری برای آماده شدن داشته باشید و به این ترتیب، کمتر دچار استرس صبحگاهی خواهید شد.
2. در طول روز آب کافی بنوشید: حتما در طول روز آب به اندازه کافی بنوشید و مراقب باشید بدنتان دچار "کمبود آب" نشود. کم آبی و خشکی بدن از عوامل موثر در تشدید استرس به ویژه در ابتدای روز است.
3. زمان کوتاهی ورزش کنید: یک "ورزش صبحگاهی" سبک و کوتاه مدت مثلا تا 15 دقیقه تاثیر بسزایی در کاهش استرس اول روز دارد.
4. خوردن صبحانه را فراموش نکنید: یکی دیگر از عوامل موثر در کاهش استرس صبحگاهی، خوردن "صبحانه سالم" و مقوی است. "غذاهای خانگی"، ماست و میوه تازه از گزینههای مناسب برای وعده غذایی صبحانه هستند.
5. 10 دقیقه زودتر از خانه خارج شوید: برای اینکه در طول مسیر استرس دیر رسیدن و تاخیر خوردن را نداشته باشید بین 5 تا 10 دقیقه زودتر از خانه خارج شوید تا سر وقت به "محل کار" برسید.
6. انعطاف پذیر باشید: نسبت به "پیشامدها"، وظایف و اتفاقات، "انعطافپذیر" باشید و خود را با مسائلی که پیش میآیند، هماهنگ کنید. به خاطر مسائل جزئی به خودتان استرس وارد نکنید و اگر کارها آشفته شده هدفتان را که حفظ آرامش است به خودتان یادآوری کنید.
چند گیاه دارویی مفید برای رفع اضطراب
زالزالک
زالزالک خواص آرا مبخشی دارد. کپسولهای این گیاه تپش قلب، حالتهای عصبی، زودرنجی یا احساسات افراطی را کاهش داده و ضربان قلب را تنظیم میکند. تمام اینها هم باعث میشود که آرامشتان را بازیابید و اضطرابتان کمتر شود. در این صورت خواب راحتی هم تجربه میکنید.
اسطوخودوس
استرس یک گیاه ضد اضطراب است. این گیاه به راحتی میتواند اعصابتان را آرام و عضلاتتان را شل کند. میتوانید روزانه دو تا سه فنجان دم کردهی اسطوخودوس میل کنید. از این گیاه مفید برای رفع اختلالات خواب، سردرد و ناراحتیهای عصبی نیز استفاده میشود.بابونه هم یکی از آن گیاهان همهکاره هست. علاوه بر اثر مفیدی که روی پوست میگذارد آرامبخش، ضداسپاسم، ضد التهاب، ضدعفونیکننده، بادشکن و برطرفکنندهی جراحات میباشد
در واقع دم کرده این گیاه مانند یک مسکن عمل میکند که سیستم عصبی را آرام کرده و اختلالات خواب را رفع میکند. روغن یا افشرهی خوراکی اسطوخودوس نیز برای کاهش و درمان استرس و فشارهای روحی توصیه میشود. البته استفاده از افشرههای خوراکی برای زنان باردار، شیرده و کودکان توصیه نمیشود.
گیاه جینسنگ
گیاه جینسنگ برای مقابله با استرس و تقویت سیستم ایمنی بدن فوقالعاده است. این گیاه به طور موثر با اضطراب مقابله کرده و خواب راحتی را برای شما به ارمغان میآورد. میتوانید از کپسولهای 25 تا 50 میلیگرمی عصارهی خشک جینسینگ استفاده کنید. دکتر داروساز میتواند در مورد میزان مصرف آن توضیحاتی به شما بدهد. توجه داشته باشید که دورهی درمانی با این گیاه نباید بیش از 3 ماه طول بکشد.
بادرنجبویه
بادرنجبویه خواص آنتی اکسیدانی دارد و دم کردهی آن نیز آرامشبخش است و با اضطراب مقابله میکند.
به عقیدهی محققان این گیاه اختلالات عصبی مانند خوابی، نگرانی و آشفتگی را برطرف میکند.
از روغن این گیاه نیز برای رفع تنشهای عصبی استفاده میشود.
سنبل الطیب
سنبل الطیب یک درمانگر همه کاره است. دم کرده یا کپسولهای آن آرامبخش اعصاب است، حالتهای عصبی را کاهش داده و کیفیت خواب شما را بهبود میبخشد. در واقع این گیاه خواب راحتی برای شما فراهم میکند بدون اینکه بعد از مصرف آن دچار خوابآلودگی شده باشید.
بابونه
بابونه هم یکی از آن گیاهان همهکاره هست. علاوه بر اثر مفیدی که روی پوست میگذارد آرامبخش، ضداسپاسم، ضد التهاب، ضدعفونیکننده، بادشکن و برطرفکنندهی جراحات میباشد. اگر دچار حالتهای عصبی شدهاید، مضطرب، نگران، آشفته، بیخواب هستید و سردردهای عصبی و میگرنی گرفتهاید بابونه را دریابید. این گیاه به جذب مواد معدنی کمک زیادی میکند. توصیه میکنیم از عطار یا دکتر داروساز نحوهی مصرف این گیاه را بر حسب نوع نیازتان جویا شوید.
گیاه رازک
رازک قدمتی هزاران ساله دارد. این گیاه آرامبخش و خوابآور طبیعی است. 15 گرم گیاه رازک را در یک لیتر آب جوش بریزید و اجازه دهید به مدت حدود 100 دقیقه بجوشد. سپس بگذارید محلول به دست آمده خنک تر شود و سپس آن را صاف کنید.
میتوانید روزانه 2 تا 3 فنجان از این دم کرده میل کنید. مصرف این جوشانده برای درمان دل شوره، نگرانی و استرس بسیار مفید است.
چند توصیهی کلی
اول از همه بدانید که شما تنها نیستید این روزها اضطراب و استرس همهگیر شده است. همه درگیر این مشکل هستند باید راهی برای کاهش آن پیدا کرد.
به طور منظم ورزش کنید.
مواد غذایی متنوعی در برنامهی غذاییتان بگنجانید.
مصرف الکل، دخانیات و کافئین را قطع کنید.
به اندازهی کافی بخوابید.
روی تنفستان تمرکز کنید. به آرامی و از شکم نفس عمیق بکشید.
زمانی که اضطراب تمام وجودتان را میگیرد دستهایتان را خیلی محکم مشت و سپس رها کنید.
به خاطرات خوبتان فکر کنید و سعی کنید ترس را با غرق شدن در خاطرات خوب از خود دور کنید.